30 jaar AEX

De AEX is sinds haar ontstaan de graadmeter voor de handel in aandelen op Beursplein 5. Het weerspiegelt de koersontwikkeling van de 25 grootste aandelen met een notering in Amsterdam of met een sterke band met de Nederlandse economie. Hoewel de geschiedenis terugreikt tot 3 januari 1983, werd de AEX de facto pas twee maanden later opgericht onder de naam EOE-index. De index was een idee van Tjerk Westerterp, de directeur van European Option Exchange. Tot op 4 maart 1983 bood enkel de CBS Herbeleggingindex een indruk van de koersontwikkeling in Amsterdam en dat slechts twee keer per dag. De AEX was in Europa de eerste index die continu de koersontwikkeling weergaf en had als doel de optiehandel nieuw leven in te blazen. De eerste Europese optiebeurs dreigde een stille dood tegemoet te gaan. Door de introductie van de EOE-index konden beleggers makkelijker inspelen op de koersbewegingen van Nederlandse aandelen en werd Nederland een optieland bij uitstek. Oorspronkelijk bestond de AEX uit 13 aandelen. Destijds alle fondsen waarop opties waren geïntroduceerd. Geleidelijk aan werd het aantal optiefondsen uitgebreid en zwelde de index tot het normaantal van 25 aandelen aan. De eerste 13 waren ABN, Ahold, Akzo, Amro, Gist-Brocades, Heineken, Hoogovens, KLM, Koninklijke Olie, Nationale Nederlanden, Nedlloyd, Philips en Unilever. De laatste uitbreiding vond plaats in oktober 1989. In 1997 werd de EOE-index omgedoopt tot de Amsterdam Exchange Index en in 1999 vond de aanpassing plaats van gulden naar euro. Hoogte- en dieptepunten In de voorbije 30 jaar heeft de AEX hoogte en dieptepunten gehad. De hoofdindex doorbrak op 7 augustus 1997 de drempel van 1000 punten. Maar toen noteerde de AEX nog in Nederlandse gulden, omgerekend dus 453,78 punten. De hoogste stand ooit bedroeg 703,18 punten (in gulden 1539,60 punten) en verscheen op het koersenbord op 4 september 2000 kort voordat het sprookje van de internetaandelen uit was. De grootste koersuitslagen op één dag situeren zich vooral rond Zwarte Maandag en de kredietcrisis. De twee grootste dalingen op één dag vonden plaats op maandag 19 oktober 1987 (-12 procent) en een week later op maandag 26 oktober 1987 (-9,3 procent). Maar ook in het najaar van 2008 duikelde de AEX regelmatig met procenten tegelijk omlaag. De kredietcrisis was ontaard in een bankencrisis waaroor het financiële systeem op zijn grondvesten schudde. De grootste positieve uitschieter ooit werd eveneens opgetekend in de nasleep van Zwarte Maandag. Op woensdag 11 november 1987 schoot de AEX 11,8 procent omhoog. De top3 wordt vol gemaakt met 13 oktober 2008 en 24 november 2008. Op die maandagen boekte de AEX respectievelijk 10,5 en 10,3 procent winst. Indexsamenstelling Terug naar de samenstelling van de AEX. In de loop der jaren telde de Amsterdamse hoofdindex heel wat bedrijven die overgenomen zijn of in financiële problemen kwamen. In de zomer van 1990 fuseerde ABN met Amro tot ABN Amro, dat in oktober 2007 werd overgenomen door het consortium het Spaanse Banco Santander, Royal Bank of Scotland en Fortis met als doel de bank op te splitsen. Fortis dat zelf het fusieproduct van hoofdfonds AMEV en het Belgische AG is, verhapte zich in de overname. Fortis bekocht dit met forse koersdalingen en werd later zelf ontmanteld. De Nederlandse bedrijfsonderdelen werden in oktober 2008 door de Nederlandse staat opgekocht en van de voormalige moederschappij rest enkel nog Ageas. Het debacle met Fortis illustreert hoe onberekenbaar de toekomst kan zijn. Een verre vooruitblik op de indexsamenstelling van de AEX over 30 jaar heeft weinig te maken met voorspellen. Het is puur giswerk. Inmiddels worden de indexaandelen vier keer per jaar gewikt en gewogen en zonodig verdwijnen bedrijven uit of worden zij toegelaten tot de AEX. Het is aannemelijk dat de aandelen (Ahold, AkzoNobel, Heineken, ING, Philips, Royal Dutch Shell en Unilever) van het eerste uur over 30 jaar nog steeds deel uitmaken van de hoofdindex. Van de huidige hoofdfondsen maken Aegon, ArcelorMittal, ASML, DSM, Reed Elsevier, Randstad en Unibail-Rodamco eveneens een goede kans. Arcadis, Accell, Cryo-Save, Delta Lloyd, Imtech en Nutreco promoveren in de loop der jaren naar de AEX, net als Havenbedrijf Rotterdam en de NS die nu nog niet beursgenoteerd zijn. Ook Agri & FoodScience, Windmolenpark Noordzee en Zorg Nederland bedrijven, die nu nog niet bestaan, zullen doorstoten naar de AEX. En de overname van NYSE Euronext door energiebeurs InterContinental Exchange? ICE wil de vier aandelenbeurzen van Euronext over anderhalf jaar nadat de overname afgerond is middels een beursgang afstoten. Euronext, het moederbedrijf van de beurzen van Amsterdam, Brussel, Lissabon en Parijs, wacht daarmee een onzekere toekomst. Het voortbestaan van de Amsterdamse hoofdindex komt hierdoor echter niet in het gedrang. De AEX is een sterk merk dat over 30 jaar nog steeds bestaat en hopelijk terug kan blikken op een gemiddelde winst van 7 procent of meer. @IvanSnurer

De AEX is sinds haar ontstaan de graadmeter voor de handel in aandelen op Beursplein 5. Het weerspiegelt de koersontwikkeling van de 25 grootste aandelen met een notering in Amsterdam of met een sterke band met de Nederlandse economie.

Hoewel de geschiedenis terugreikt tot 3 januari 1983, werd de AEX de facto pas twee maanden later opgericht onder de naam EOE-index. De index was een idee van Tjerk Westerterp, de directeur van European Option Exchange. Tot op 4 maart 1983 bood enkel de CBS Herbeleggingindex een indruk van de koersontwikkeling in Amsterdam en dat slechts twee keer per dag. De AEX was in Europa de eerste index die continu de koersontwikkeling weergaf en had als doel de optiehandel nieuw leven in te blazen. De eerste Europese optiebeurs dreigde een stille dood tegemoet te gaan. Door de introductie van de EOE-index konden beleggers makkelijker inspelen op de koersbewegingen van Nederlandse aandelen en werd Nederland een optieland bij uitstek.

Oorspronkelijk bestond de AEX uit 13 aandelen. Destijds alle fondsen waarop opties waren geïntroduceerd. Geleidelijk aan werd het aantal optiefondsen uitgebreid en zwelde de index tot het normaantal van 25 aandelen aan. De eerste 13 waren ABN, Ahold, Akzo, Amro, Gist-Brocades, Heineken, Hoogovens, KLM, Koninklijke Olie, Nationale Nederlanden, Nedlloyd, Philips en Unilever. De laatste uitbreiding vond plaats in oktober 1989. In 1997 werd de EOE-index omgedoopt tot de Amsterdam Exchange Index en in 1999 vond de aanpassing plaats van gulden naar euro.

Hoogte- en dieptepunten

In de voorbije 30 jaar heeft de AEX hoogte en dieptepunten gehad. De hoofdindex doorbrak op 7 augustus 1997 de drempel van 1000 punten. Maar toen noteerde de AEX nog in Nederlandse gulden, omgerekend dus 453,78 punten. De hoogste stand ooit bedroeg 703,18 punten (in gulden 1539,60 punten) en verscheen op het koersenbord op 4 september 2000 kort voordat het sprookje van de internetaandelen uit was.

De grootste koersuitslagen op één dag situeren zich vooral rond Zwarte Maandag en de kredietcrisis. De twee grootste dalingen op één dag vonden plaats op maandag 19 oktober 1987 (-12 procent) en een week later op maandag 26 oktober 1987 (-9,3 procent). Maar ook in het najaar van 2008 duikelde de AEX regelmatig met procenten tegelijk omlaag. De kredietcrisis was ontaard in een bankencrisis waaroor het financiële systeem op zijn grondvesten schudde. De grootste positieve uitschieter ooit werd eveneens opgetekend in de nasleep van Zwarte Maandag. Op woensdag 11 november 1987 schoot de AEX 11,8 procent omhoog. De top3 wordt vol gemaakt met 13 oktober 2008 en 24 november 2008. Op die maandagen boekte de AEX respectievelijk 10,5 en 10,3 procent winst.

Indexsamenstelling

Terug naar de samenstelling van de AEX. In de loop der jaren telde de Amsterdamse hoofdindex heel wat bedrijven die overgenomen zijn of in financiële problemen kwamen. In de zomer van 1990 fuseerde ABN met Amro tot ABN Amro, dat in oktober 2007 werd overgenomen door het consortium het Spaanse Banco Santander, Royal Bank of Scotland en Fortis met als doel de bank op te splitsen. Fortis dat zelf het fusieproduct van hoofdfonds AMEV en het Belgische AG is, verhapte zich in de overname. Fortis bekocht dit met forse koersdalingen en werd later zelf ontmanteld. De Nederlandse bedrijfsonderdelen werden in oktober 2008 door de Nederlandse staat opgekocht en van de voormalige moederschappij rest enkel nog Ageas. Het debacle met Fortis illustreert hoe onberekenbaar de toekomst kan zijn.

Een verre vooruitblik op de indexsamenstelling van de AEX over 30 jaar heeft weinig te maken met voorspellen. Het is puur giswerk. Inmiddels worden de indexaandelen vier keer per jaar gewikt en gewogen en zonodig verdwijnen bedrijven uit of worden zij toegelaten tot de AEX. Het is aannemelijk dat de aandelen (Ahold, AkzoNobel, Heineken, ING, Philips, Royal Dutch Shell en Unilever) van het eerste uur over 30 jaar nog steeds deel uitmaken van de hoofdindex. Van de huidige hoofdfondsen maken Aegon, ArcelorMittal, ASML, DSM, Reed Elsevier, Randstad en Unibail-Rodamco eveneens een goede kans. Arcadis, Accell, Cryo-Save, Delta Lloyd, Imtech en Nutreco promoveren in de loop der jaren naar de AEX, net als Havenbedrijf Rotterdam en de NS die nu nog niet beursgenoteerd zijn. Ook Agri & FoodScience, Windmolenpark Noordzee en Zorg Nederland bedrijven, die nu nog niet bestaan, zullen doorstoten naar de AEX.

En de overname van NYSE Euronext door energiebeurs InterContinental Exchange? ICE wil de vier aandelenbeurzen van Euronext over anderhalf jaar nadat de overname afgerond is middels een beursgang afstoten. Euronext, het moederbedrijf van de beurzen van Amsterdam, Brussel, Lissabon en Parijs, wacht daarmee een onzekere toekomst. Het voortbestaan van de Amsterdamse hoofdindex komt hierdoor echter niet in het gedrang. De AEX is een sterk merk dat over 30 jaar nog steeds bestaat en hopelijk terug kan blikken op een gemiddelde winst van 7 procent of meer.

@IvanSnurer