SNS en het Juvenalis-dilemma

De nationalisatie van SNS Reaal mag gerust een debacle voor Nederland worden genoemd, met een waaier van mogelijke oorzaken. Ex-topman Sjoerd van Keulen krijgt publiekelijk de schuld voor zijn overmoedigheid. Maar de mensen die de beschuldigende vinger naar hem wijzen hebben bijna allemaal boter op hun hoofd. Een overzicht van de diverse verdachten.

De top

De top van het conglomeraat nam te veel risico’s. Aanvankelijk veronderstelde kruisbestuivingen bleken elkaar uiteindelijk juist te versterken in een neerwaartse spiraal. Een groot probleem was onder andere dat de in verval geraakte vastgoedprojecten van ‘Property Finance’ voor het overgrote deel werden gefinancierd door SNS Bank zelf. En in hoeverre zijn de Commissarissen deskundig en controlerend genoeg geweest (of, zoals vaker, eerder vrienden van de directie uit het bekende ‘old boys netwerk’)?

De onwetende media

Van Keulen werd in 2008 uitgeroepen tot ‘topman van het jaar’. ‘Een kinderlijk mediaspelletje onder auspiciën van zakenblad FEM’, zo schreef de Volkskrant op zaterdag 9 februari. Zoals vaker betoogd zijn media vaak te weinig kritisch, of krijgen ze in het huidige tijdperk, waarin de snelheid van nieuws zwaarder telt dan de goede inhoud ervan, te weinig tijd voor echte forensische onderzoeksjournalistiek.

De politiek

We kunnen veel zeggen van de Amerikaanse en Engelse politiek, maar ten aanzien van het aanpakken van de (initiële) problemen in de bankensector (onder andere door het snel opkopen van ‘toxic assets’) en het opsplitsen van banken, zijn ze veel voortvarender dan hier.

Dan de lokale politiek, die wakkerde een vastgoedbubble aan omdat er verdiend moest worden aan industrieterreinen. Er was geen enkele (centrale) politieke regie. Nederland heeft na Spanje en Ierland de grootst opgeblazen vastgoedbubble gekend, waar SNS een belangrijke spil in was en uiteindelijk de dupe van werd.

Daarnaast is de politiek gewaarschuwd geweest (door DNB en diverse juristen) dat de Interventiewet, die het mogelijk moest maken om te nationaliseren, niet goed was (die maakte alleen het nationaliseren van een geheel conglomeraat mogelijk). De politiek negeerde dit.

De toezichthouders

De toezichthouders hadden strenger toezicht moeten houden. SNS had nooit zo’n grote vastgoedportefeuille mogen overnemen en deze zeker niet voor het overgrote deel zelf mogen financieren. Welk spel is er destijds gespeeld bij de overname door SNS Reaal van de vastgoedtak van ABN Amro?

Ik heb in diverse columns duidelijk gemaakt dat toezicht helaas procyclisch uitpakt in plaats van anticyclisch. De vastgoedbubble waar SNS Reaal nu mede de dupe van is, had in een veel eerder stadium door de toezichthouders afgeremd moeten worden. 
Meer algemeen speelt bij toezicht het Juvenalis-dilemma, naar het bekende boek van Dan Brown. Quis custodiet ipsos custodes, ofwel wie houdt toezicht op de toezichthouders?

En tot slot de aandeelhouders

Iemand die in een bedrijf belegt, moet weten wat er speelt. Als een belegger vindt dat de topman te veel verdient of dat er te veel risico’s worden genomen, moet daar tegen geageerd worden, bijvoorbeeld op de aandeelhoudersvergadering of gewoon middels het stemmen met de voeten, door de aandelen of obligaties te verkopen. Beleggers bemoeien zich over het algemeen te weinig actief met bedrijven en zijn vooral op kortetermijnwinsten uit. In dat geval moet je met SNS-beleggers niet al te veel medelijden hebben.

Ik beleg zelf uit principe niet in banken. De bankbalans is een mysterie, zoals in ‘The Mystery of Banking’ van Murray Rothbard (een klassieker die door het Ludwig von Mises Institute gratis ter beschikking wordt gesteld.) staat uitgelegd. Hoeveel een bankconglomeraat waard is, kan eigenlijk niemand ooit goed uitrekenen. Daarnaast is het huidige verdienmodel, onder andere gebaseerd op koppelverkoop, pervers en daar wil ik op zo weinig mogelijke manieren (als cliënt bijvoorbeeld) betrokken bij zijn, anders compromitteer ik mezelf.

Toch hebben SNS-beleggers wel een goed excuus. Als de overheid het eerlijk en goed geregeld zou hebben (onder andere middels een adequate Interventiewet) had het alleen de bank (met de vastgoedpoot die middels hypotheken sterk verweven is met de bank) moeten onteigenen. Dan hadden de beleggers nog de beter lopende onderdelen van de bank in bezit kunnen houden en daar in de toekomst nog een rendement op kunnen behalen.

En de winnaar is….

Er zijn veel verliezers in het SNS-debacle, met name de aandeelhouders, houders van achtergesteld schuldpapier en voorlopig ook de belastingbetaler omdat de overname een bres slaat in de begroting, wat weer tot bezuinigingen zal leiden. Er is één grote winnaar en dat zijn de andere banken in Nederland.

‘Banken weinig last van nationalisatie SNS’, kopte de website van de Telegraaf terecht. Als SNS failliet was gegaan, hadden de banken miljarden moeten bijleggen in het kader van het depositogarantiestelsel. Het wordt tijd dat alle bankmedewerkers in Nederland grote dankbaarheid jegens de belastingbetaler aan de dag leggen (onder andere door bescheidenheid in salaris).

De oplossing? Beter, en vooral anticyclisch toezicht, het opsplitsen van de banken en een kritischere houding van beleggers, commissarissen en media ten aanzien van de bedrijven waarin ze beleggen of die ze volgen.
 

Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.

De nationalisatie van SNS Reaal mag gerust een debacle voor Nederland worden genoemd, met een waaier van mogelijke oorzaken. Ex-topman Sjoerd van Keulen krijgt publiekelijk de schuld voor zijn overmoedigheid. Maar de mensen die de beschuldigende vinger naar hem wijzen hebben bijna allemaal boter op hun hoofd. Een overzicht van de diverse verdachten.

De top

De top van het conglomeraat nam te veel risico’s. Aanvankelijk veronderstelde kruisbestuivingen bleken elkaar uiteindelijk juist te versterken in een neerwaartse spiraal. Een groot probleem was onder andere dat de in verval geraakte vastgoedprojecten van ‘Property Finance’ voor het overgrote deel werden gefinancierd door SNS Bank zelf. En in hoeverre zijn de Commissarissen deskundig en controlerend genoeg geweest (of, zoals vaker, eerder vrienden van de directie uit het bekende ‘old boys netwerk’)?

De onwetende media

Van Keulen werd in 2008 uitgeroepen tot ‘topman van het jaar’. ‘Een kinderlijk mediaspelletje onder auspiciën van zakenblad FEM’, zo schreef de Volkskrant op zaterdag 9 februari. Zoals vaker betoogd zijn media vaak te weinig kritisch, of krijgen ze in het huidige tijdperk, waarin de snelheid van nieuws zwaarder telt dan de goede inhoud ervan, te weinig tijd voor echte forensische onderzoeksjournalistiek.

De politiek

We kunnen veel zeggen van de Amerikaanse en Engelse politiek, maar ten aanzien van het aanpakken van de (initiële) problemen in de bankensector (onder andere door het snel opkopen van ‘toxic assets’) en het opsplitsen van banken, zijn ze veel voortvarender dan hier.

Dan de lokale politiek, die wakkerde een vastgoedbubble aan omdat er verdiend moest worden aan industrieterreinen. Er was geen enkele (centrale) politieke regie. Nederland heeft na Spanje en Ierland de grootst opgeblazen vastgoedbubble gekend, waar SNS een belangrijke spil in was en uiteindelijk de dupe van werd.

Daarnaast is de politiek gewaarschuwd geweest (door DNB en diverse juristen) dat de Interventiewet, die het mogelijk moest maken om te nationaliseren, niet goed was (die maakte alleen het nationaliseren van een geheel conglomeraat mogelijk). De politiek negeerde dit.

De toezichthouders

De toezichthouders hadden strenger toezicht moeten houden. SNS had nooit zo’n grote vastgoedportefeuille mogen overnemen en deze zeker niet voor het overgrote deel zelf mogen financieren. Welk spel is er destijds gespeeld bij de overname door SNS Reaal van de vastgoedtak van ABN Amro?

Ik heb in diverse columns duidelijk gemaakt dat toezicht helaas procyclisch uitpakt in plaats van anticyclisch. De vastgoedbubble waar SNS Reaal nu mede de dupe van is, had in een veel eerder stadium door de toezichthouders afgeremd moeten worden. 
Meer algemeen speelt bij toezicht het Juvenalis-dilemma, naar het bekende boek van Dan Brown. Quis custodiet ipsos custodes, ofwel wie houdt toezicht op de toezichthouders?

En tot slot de aandeelhouders

Iemand die in een bedrijf belegt, moet weten wat er speelt. Als een belegger vindt dat de topman te veel verdient of dat er te veel risico’s worden genomen, moet daar tegen geageerd worden, bijvoorbeeld op de aandeelhoudersvergadering of gewoon middels het stemmen met de voeten, door de aandelen of obligaties te verkopen. Beleggers bemoeien zich over het algemeen te weinig actief met bedrijven en zijn vooral op kortetermijnwinsten uit. In dat geval moet je met SNS-beleggers niet al te veel medelijden hebben.

Ik beleg zelf uit principe niet in banken. De bankbalans is een mysterie, zoals in ‘The Mystery of Banking’ van Murray Rothbard (een klassieker die door het Ludwig von Mises Institute gratis ter beschikking wordt gesteld.) staat uitgelegd. Hoeveel een bankconglomeraat waard is, kan eigenlijk niemand ooit goed uitrekenen. Daarnaast is het huidige verdienmodel, onder andere gebaseerd op koppelverkoop, pervers en daar wil ik op zo weinig mogelijke manieren (als cliënt bijvoorbeeld) betrokken bij zijn, anders compromitteer ik mezelf.

Toch hebben SNS-beleggers wel een goed excuus. Als de overheid het eerlijk en goed geregeld zou hebben (onder andere middels een adequate Interventiewet) had het alleen de bank (met de vastgoedpoot die middels hypotheken sterk verweven is met de bank) moeten onteigenen. Dan hadden de beleggers nog de beter lopende onderdelen van de bank in bezit kunnen houden en daar in de toekomst nog een rendement op kunnen behalen.

En de winnaar is….

Er zijn veel verliezers in het SNS-debacle, met name de aandeelhouders, houders van achtergesteld schuldpapier en voorlopig ook de belastingbetaler omdat de overname een bres slaat in de begroting, wat weer tot bezuinigingen zal leiden. Er is één grote winnaar en dat zijn de andere banken in Nederland.

‘Banken weinig last van nationalisatie SNS’, kopte de website van de Telegraaf terecht. Als SNS failliet was gegaan, hadden de banken miljarden moeten bijleggen in het kader van het depositogarantiestelsel. Het wordt tijd dat alle bankmedewerkers in Nederland grote dankbaarheid jegens de belastingbetaler aan de dag leggen (onder andere door bescheidenheid in salaris).

De oplossing? Beter, en vooral anticyclisch toezicht, het opsplitsen van de banken en een kritischere houding van beleggers, commissarissen en media ten aanzien van de bedrijven waarin ze beleggen of die ze volgen.
 

Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden (www.inmaxxa.nl). Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM) en partner van de ML Finance Academy (www.mlfa.eu). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.