Hypocrisie in Europadebat

Ik kom net terug van een vakantie van drie weken in het Italië en Frankrijk. In de streken waar mijn familie en ik verbleven – Toscane en de Riviera – hebben we niets gemerkt van een crisis. Voor de toren van Pisa en de musea in Florence stonden lange rijen met toeristen. De boten in de havens van Monaco en Saint-Tropez waren nog groter dan toen ik ze als kind gezien had. Gelukkig, Europa is nog niet vergaan.

Vakantie is voor mij vaak een periode om eens na te denken, en om dingen van een afstand gade te slaan (zoals de verkiezingen in Nederland). Zo viel het me op dat er op erg negatieve manier wordt gesproken over Zuid-Europeanen.

Euro-oplossingen

Laten we beginnen met het probleem in Europa (en de oplossingen daarvoor). Het is al eerder gememoreerd, in talloze columns van mij en analyses van anderen, dat er sprake is van ongelijke economische snelheden. De arbeidsproductiviteit van de Noordelijke landen stijgt over het algemeen sneller dan die in de Zuidelijke Europese landen. Tegelijkertijd zijn over de periode 2000-2009, zo rekende Eurostat voor, de loonkosten in de Noordelijke landen minder gestegen.

Over de genoemde periode stegen de lonen in bijvoorbeeld Spanje met gemiddeld 4,7% per jaar, terwijl die in Duitsland met ‘slechts’ 2% stegen. In dit voorbeeld verbeterde de concurrentiepositie van Duitsland dus enorm ten opzichte van die in Spanje. Voorheen werd dit probleem opgelost via de wisselkoers. Ergo: de Duitse mark werd duurder en de Spaanse peseta werd goedkoper.

Zo bleef Spanje competitief ten opzichte van Duitsland op de wereldmarkt. Die devaluatie voor Spanje ten opzichte van Duitsland kan nu niet meer, dus Spanje verliest zijn concurrentiekracht en Duitse bedrijven verdienen met hun export op de wereldmarkt geld als water.

Loonstijgingen sterke landen

Iedere oplossing voor de eurocrisis moet op dit probleem teruggrijpen. In mijn eerder beschreven Euro-oplossingsmatrix heb ik diverse oplossingsrichtingen op een rijtje gezet en een score meegegeven. In mijn column van 2 augustus heb ik een aantal oplossingen die hoog scoren reeds besproken, die van de Euro Holiday en de Parallel Currencies. 

Eén van de oplossingen waar nog niet al te veel aandacht wordt besteed en die ook hoog scoort, is die van het verhogen van de lonen in sterke landen (staat op plaats 3 van 11),  mogelijk zelfs zodanig dat concurrentiekracht weer gelijkgetrokken wordt met die van de zwakkere landen. En de koopkrachtverbetering in de sterke landen kan weer tot groei leiden (ook in de zwakke landen), als er meer bestedingen komen.

Het was deze oplossing die mij beter op het netvlies kwam te staan toen ik al die toeristen uit de Noordelijke landen zag tijdens mijn vakantie in Italië en Frankrijk. Hun bestedingen zijn goed voor Zuid-Europa. En passant bedacht ik me ook dat Zuid-Europa blijkbaar een enorme aantrekkingskracht heeft op Noord-Europeanen. Meer dan zeven miljoen Nederlanders brengen jaarlijks hun vakantie door in Frankrijk, Griekenland, Italië en Spanje.

Joie de vivre

Noord- en Zuid-Europa verschillen van elkaar wat, zoals gezegd, de essentie van het probleem van de euro, zoals we dat nu hebben geregeld. Het verschil tussen Noord en Zuid is waarschijnlijk een andere instelling ten opzichte van werk. Even kort door de bocht: in het noorden leven we om te werken in het zuiden werken ze om te leven.

Het paradoxale is dat de Noord-Europeanen zich kennelijk aangetrokken voelen tot de manier van leven in het Zuiden, getuige onze vakanties en tweede huizen aldaar. Ik heb in mijn vakantie met veel mensen hierover gesproken. En iedere keer blijkt opnieuw dat het is niet alleen de zon is waarvoor we weggaan naar het Zuiden, het is ook de joie de vivre, het eten, de kunst et cetera.

Wat me is opgevallen, vooral ook door het verkiezingsdebat, is hoe hard we oordelen over de mentaliteit van Zuid-Europeanen. Ze zouden niet werken, corrupt zijn en hun hand op houden om ons geld te ontvangen. Er zit grote hypocrisie in deze argumenten en wel om vier redenen. Ten eerste omdat de ene levensstijl niet beter is dan de andere. Wie zegt dat leven om te werken beter is dan werken om te leven?

En zelfs als iemand een goed argument heeft waarom het een beter is dan het andere, dan nog mag ieder mens dat voor zichzelf uitmaken. Ik ben mijn hele leven al liberaal en als ik een ding belangrijk vind, is het dat iedereen die levensstijl moet kunnen kiezen die hij wil (zolang de wetten en fatsoensnormen maar niet overtreden worden). Ik moest tijdens mijn vakantie denken aan een boek dat ik ook voor mijn boekenlijst op het VWO heb gelezen, een boek van Max Dendermonde, getiteld ‘De wereld gaat aan vlijt ten onder’, dat precies het thema behandelt dat ik hier beschrijf.

Het tweede argument voor de hypocrisie is dat Noord-Europa gedeeltelijk de huidige rijkdom heeft omdat de euro eigenlijk voor deze regio te goedkoop is en de armoede in Zuid-Europa mede komt doordat de euro daar te duur is. En dat er bij velen vervolgens niet bereidheid bestaat aan een structurele oplossing voor de euro te werken. Ten derde omdat we kennelijk heimelijk de manier van leven in het Zuiden appreciëren.

En tot slot, als vierde, wil ik zeggen dat we ook niet te hard moeten oordelen over moraal in Zuid-Europa (de vaak genoemde corruptie, belastingontduiking et cetera). Ook wij in het Noorden kunnen er wat van. In Nederland kennen we vanaf het moment dat ik leef een grote reeks schandalen. Vanaf de Lockeed-affaire van de jaren zeventig tot en met recente bouwfraude en alles wat er tussenligt. ‘Wie vrij van zonde is werpe de eerste steen’.

Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer. 

Ik kom net terug van een vakantie van drie weken in het Italië en Frankrijk. In de streken waar mijn familie en ik verbleven – Toscane en de Riviera – hebben we niets gemerkt van een crisis. Voor de toren van Pisa en de musea in Florence stonden lange rijen met toeristen. De boten in de havens van Monaco en Saint-Tropez waren nog groter dan toen ik ze als kind gezien had. Gelukkig, Europa is nog niet vergaan.

Vakantie is voor mij vaak een periode om eens na te denken, en om dingen van een afstand gade te slaan (zoals de verkiezingen in Nederland). Zo viel het me op dat er op erg negatieve manier wordt gesproken over Zuid-Europeanen.

Euro-oplossingen

Laten we beginnen met het probleem in Europa (en de oplossingen daarvoor). Het is al eerder gememoreerd, in talloze columns van mij en analyses van anderen, dat er sprake is van ongelijke economische snelheden. De arbeidsproductiviteit van de Noordelijke landen stijgt over het algemeen sneller dan die in de Zuidelijke Europese landen. Tegelijkertijd zijn over de periode 2000-2009, zo rekende Eurostat voor, de loonkosten in de Noordelijke landen minder gestegen.

Over de genoemde periode stegen de lonen in bijvoorbeeld Spanje met gemiddeld 4,7% per jaar, terwijl die in Duitsland met ‘slechts’ 2% stegen. In dit voorbeeld verbeterde de concurrentiepositie van Duitsland dus enorm ten opzichte van die in Spanje. Voorheen werd dit probleem opgelost via de wisselkoers. Ergo: de Duitse mark werd duurder en de Spaanse peseta werd goedkoper.

Zo bleef Spanje competitief ten opzichte van Duitsland op de wereldmarkt. Die devaluatie voor Spanje ten opzichte van Duitsland kan nu niet meer, dus Spanje verliest zijn concurrentiekracht en Duitse bedrijven verdienen met hun export op de wereldmarkt geld als water.

Loonstijgingen sterke landen

Iedere oplossing voor de eurocrisis moet op dit probleem teruggrijpen. In mijn eerder beschreven Euro-oplossingsmatrix heb ik diverse oplossingsrichtingen op een rijtje gezet en een score meegegeven. In mijn column van 2 augustus heb ik een aantal oplossingen die hoog scoren reeds besproken, die van de Euro Holiday en de Parallel Currencies. 

Eén van de oplossingen waar nog niet al te veel aandacht wordt besteed en die ook hoog scoort, is die van het verhogen van de lonen in sterke landen (staat op plaats 3 van 11),  mogelijk zelfs zodanig dat concurrentiekracht weer gelijkgetrokken wordt met die van de zwakkere landen. En de koopkrachtverbetering in de sterke landen kan weer tot groei leiden (ook in de zwakke landen), als er meer bestedingen komen.

Het was deze oplossing die mij beter op het netvlies kwam te staan toen ik al die toeristen uit de Noordelijke landen zag tijdens mijn vakantie in Italië en Frankrijk. Hun bestedingen zijn goed voor Zuid-Europa. En passant bedacht ik me ook dat Zuid-Europa blijkbaar een enorme aantrekkingskracht heeft op Noord-Europeanen. Meer dan zeven miljoen Nederlanders brengen jaarlijks hun vakantie door in Frankrijk, Griekenland, Italië en Spanje.

Joie de vivre

Noord- en Zuid-Europa verschillen van elkaar wat, zoals gezegd, de essentie van het probleem van de euro, zoals we dat nu hebben geregeld. Het verschil tussen Noord en Zuid is waarschijnlijk een andere instelling ten opzichte van werk. Even kort door de bocht: in het noorden leven we om te werken in het zuiden werken ze om te leven.

Het paradoxale is dat de Noord-Europeanen zich kennelijk aangetrokken voelen tot de manier van leven in het Zuiden, getuige onze vakanties en tweede huizen aldaar. Ik heb in mijn vakantie met veel mensen hierover gesproken. En iedere keer blijkt opnieuw dat het is niet alleen de zon is waarvoor we weggaan naar het Zuiden, het is ook de joie de vivre, het eten, de kunst et cetera.

Wat me is opgevallen, vooral ook door het verkiezingsdebat, is hoe hard we oordelen over de mentaliteit van Zuid-Europeanen. Ze zouden niet werken, corrupt zijn en hun hand op houden om ons geld te ontvangen. Er zit grote hypocrisie in deze argumenten en wel om vier redenen. Ten eerste omdat de ene levensstijl niet beter is dan de andere. Wie zegt dat leven om te werken beter is dan werken om te leven?

En zelfs als iemand een goed argument heeft waarom het een beter is dan het andere, dan nog mag ieder mens dat voor zichzelf uitmaken. Ik ben mijn hele leven al liberaal en als ik een ding belangrijk vind, is het dat iedereen die levensstijl moet kunnen kiezen die hij wil (zolang de wetten en fatsoensnormen maar niet overtreden worden). Ik moest tijdens mijn vakantie denken aan een boek dat ik ook voor mijn boekenlijst op het VWO heb gelezen, een boek van Max Dendermonde, getiteld ‘De wereld gaat aan vlijt ten onder’, dat precies het thema behandelt dat ik hier beschrijf.

Het tweede argument voor de hypocrisie is dat Noord-Europa gedeeltelijk de huidige rijkdom heeft omdat de euro eigenlijk voor deze regio te goedkoop is en de armoede in Zuid-Europa mede komt doordat de euro daar te duur is. En dat er bij velen vervolgens niet bereidheid bestaat aan een structurele oplossing voor de euro te werken. Ten derde omdat we kennelijk heimelijk de manier van leven in het Zuiden appreciëren.

En tot slot, als vierde, wil ik zeggen dat we ook niet te hard moeten oordelen over moraal in Zuid-Europa (de vaak genoemde corruptie, belastingontduiking et cetera). Ook wij in het Noorden kunnen er wat van. In Nederland kennen we vanaf het moment dat ik leef een grote reeks schandalen. Vanaf de Lockeed-affaire van de jaren zeventig tot en met recente bouwfraude en alles wat er tussenligt. ‘Wie vrij van zonde is werpe de eerste steen’.

Harry Geels is directeur Research en partner bij Inmaxxa Vermogensbeheer in Naarden. Daarnaast is hij hoofdredacteur van Traders Club Magazine (TCM). De informatie in deze opinie is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De standpunten en vooruitzichten van Geels geven zijn persoonlijke mening weer.