Beurs & Economie: Gratis geld lenen

De depositorente ging van -0,3 naar -0,4%, zodat banken voortaan nog meer strafrente moeten betalen als zij hun overtollige cash bij de ECB parkeren. En de ECB zal meer geld in de economie pompen. Zo zal ze maandelijks voor €80 mrd schuldpapier inkopen, in plaats van de huidige €60 mrd aan staatsleningen. Daarnaast koopt ze vanaf nu ook bedrijfsobligaties op.

Vooral in Duitsland en Nederland hoor je het geluid dat meer van hetzelfde niet werkt

Verliezers en winnaars
Wat betekent de negatieve rente voor spaarders? De rente op spaardeposito’s stelt nu al amper iets voor, en het feit dat de ECB de tarieven verder heeft verlaagd, is slecht nieuws voor spaarders. Banken baseren hun spaartarieven namelijk op de basisrente van de ECB. Daarnaast krijgen banken al een tijdlang geen vergoeding meer als zij hun cash bij de centrale bank parkeren. De negatieve rente doorberekenen aan spaarders ligt gevoelig, zowel psychologisch alsook voor hun kapitaalratio’s. Banken lenen veel meer geld uit dan zij in kas hebben, en als spaarders vanwege de negatieve rente het geld van hun rekeningen halen, zakken hun toch al lachwekkend lage kapitaalratio’s tot onder de minimumgrens van 3%.

De renteverlaging van de ECB is een zegen voor huizenbezitters, want die besparen tot honderden euro’s per maand op hun hypotheek. Ook spaarders die willen ontsnappen aan de lage rente en die in vastgoed beleggen omdat ze aandelen te riskant vinden, spinnen garen bij de huidige situatie. Maar let wel goed op, want net als bij aandelen zijn ook bij vastgoed verliezen op termijn niet uitgesloten als de prijzen een periode van flinke stijging doormaken. En uiteraard kan ook een aandelenbelegging een uitweg bieden voor de negatieve rente. Het dividend zorgt voor inkomsten en de lage rente voedt de koersontwikkeling.

Grote zak geld
Als spaarder kunt u uw geld ook rechtstreeks aan bedrijven uitlenen. Geld verdienen met staatsobligaties zit er echter niet meer in. Door het opkoopprogramma van de ECB zakten de rentevoeten in de kernlanden van de eurozone onder de 0%, en wordt het renteverschil tussen de sterke en zwakke eurolanden almaar kleiner.

Bedrijven gebruiken de lage rente vooral om oude leningen te vervangen door goedkopere nieuwe leningen. Het is echter een open vraag of ze de goedkope financieringsmogelijkheden zullen omzetten in reële investeringen. Bedrijven zitten nu al op een grote zak geld die ze niet investeren omdat de Europese economie mondjesmaat groeit als gevolg van de Chinese groeivertraging, de geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten, de onzekerheid over de Amerikaanse presidentsverkiezingen, maar vooral door de lage bevolkings- en productiviteitsgroei.

De lage rente drukt ook de koers van de euro. Dat is goed voor de export én een goedkope munt wakkert de inflatie aan. Vooral dat laatste is van belang, want een inflatie van net geen 2% is de belangrijkste doelstelling van de ECB. Ondanks de miljarden die ze al in de economie heeft gepompt, lonkt het gevaar van deflatie: het jongste inflatiecijfer is amper 0,3%. Bij deflatie worden consumenten beloond als zij hun aankopen uitstellen, wat funest is voor de economische groei, maar in de wereld van negatieve rentevoeten kost sparen ook geld.

Er zijn economen die betwijfelen of de nieuwe maatregelen van de ECB de groei en de inflatie zullen opkrikken. Vooral in Duitsland en Nederland hoor je het geluid dat meer van hetzelfde niet werkt. Overheden moeten hervormen en de lage rente gaat ten koste van onze welvaart, met name via onze pensioenfondsen. Maar dat zonder de interventies van de ECB de eurocrisis ernstiger was geweest, de economische groei nog lager zou uitvallen en we (nog) meer belasting zouden moeten betalen, daar hoor je niemand over.

Kantelpunt
Maar wat als de nieuwe maatregelen van de ECB niet werken? Kan de rente dan nog verder omlaag? Ja, het kantelpunt ligt tussen de -2 en -3%. Daaronder is het voor banken voordeliger om hun cashtegoeden in eigen beheer te stallen. En stel dat door het opkopen van bedrijfsobligaties de kredietverlening niet op gang komt, kan de ECB dan op een andere manier geld in de economie pompen? Ja: door aandelen op te kopen.

Hoe eindigen periodes van negatieve rente eigenlijk? Vroeg of laat steekt inflatie de kop op, en dat noopt de centrale bank tot actie. Als de inflatie komt door voorspoedige economische groei, dan blijven de gevolgen beperkt tot de financiële markten en de overheidsfinanciën. Is de oorzaak echter een stijgende olieprijs die zijn dieptepunt voorbij lijkt, dan wordt ook de reële economie hard geraakt.