Supermarkten komen weer wat op adem

Supermarktbedrijven in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kennen dezelfde problemen, met per land gezien natuurlijk wel afwijkingen. We noemen de gemeenschappelijke kenmerken. De komst van de Duitse prijsstunters Aldi en Lidl heeft geleid tot grotere differentiatie in de markt, met name bij voeding en drank. Ook verandert de consument zijn kooppatroon wat leidt tot steeds meer internetaankopen (e-commerce). Bovendien neigt de consument naar steeds meer aankopen van maaltijden waarvan de bereidingstijd korter is (convenience). De supermarkten moeten op deze veranderingen een antwoord geven, wat de operationele marges onder druk zet.

E-commerce neemt een grote vlucht, maar de voordelen liggen aan de kant van de consument

De Duitse supermarktketens bieden weinig A-merken aan, zoals onder meer Unilever, Nestlé maar ook Peijnenburg leveren. Ook voeren zij relatief weinig promotie-acties. Het antwoord van de andere ketens bestond daarom uit het in de markt zetten van huismerken. Ook werden goedkopere en kwalitatief mindere budgetmerken geïntroduceerd. De kwaliteit van de producten van Aldi en Lidl is echter vaak beter dan die van de budgetmerken, dus de huismerken vormen toch de voornaamste maatregel waarmee voorkomen moet worden dat nog meer klanten voor hun gewone boodschappen naar de prijsvechters gaan. De concurrentiestrijd drukt de operationele marges van de supermarkten. Daar komt dan ook nog de onderlinge concurrentie bij de A-merken bij, die van tijd tot tijd tot periodes leidt met veel prijsstunt-acties, zoals in Nederland tussen Ahold en Jumbo. Zoals in de hele retailwereld, is sprake van differentiatie. Sommige supermarkten specialiseren zich in lage prijzen (discounters) en andere juist in hoge kwaliteit. Dat laatste gaat in de regel gepaard met investeringen, zoals in de leveranciersketen, met een gegarandeerde hoge kwaliteit van de voeding en de drank. Deze antwoorden gaan opnieuw, zeker in het begin, ten koste van de marge. Daarbij komt nog dat de inflatie de laatste tijd zo laag is dat prijsverhogingen moeilijk door te voeren zijn en deflatie soms zelfs de waarde van de omzet onder druk zet.

De e-commerce neemt een grote vlucht. De voordelen liggen echter aan de kant van de consument, want het inrichten van de verkoop en de distributie kosten de supermarktketens zoveel geld dat ze er voorlopig geen winst mee maken. De marges staan dus ook hierbij onder druk.
Supermarktketens hebben zoals Aldi en Lidl tevens groei gezocht in het buitenland. Maar dat vergt een kennis en kunde die niet altijd aanwezig is. Zo moest het Britse Tesco zich wegens verliezen onder meer uit de VS terugtrekken. Omgekeerd zijn de resultaten van de Britse dochter Asda van Wal-Mart ook slecht. Dichter bij huis heeft Ahold zich uit Azië teruggetrokken. Het Franse Carrefour is eveneens niet altijd succesvol in het buitenland. Er zijn echter ook successen geboekt: Ahold handhaaft zich goed in de VS en Carrefour tegenwoordig vooral in Brazilië. De grootste kansen voor de supermarkten liggen waarschijnlijk toch in de aanpassing aan de lokale markten zodat de klanten tenminste worden vastgehouden, en in de bevolkingsgroei die tot nieuwe klanten kan leiden. In ontwikkelde landen, maar vooral in de opkomende markten, is er dan natuurlijk ook de welvaartsstijging die de koopkracht vergroot. In het VK en Frankrijk is daardoor ook herstel zichtbaar: de waarde van de omzetten van supermarkten stijgen licht en de bedrijven hebben een belangrijk deel van de stategiewijzigingen uitgevoerd. Daar hebben de koersen nog niet voldoende op gereageerd, maar het herstel is dan ook klein.

Individuele bedrijven
Het Franse Carrefour is vooral bekend van de vele grote winkels (hypermarkten) die het bezit. Daarvan is de omzetgroei in het thuisland toch weer gestagneerd. Er is omzetdruk in Frankrijk en Azië. Bij voeding en drank is de Franse marktpositie redelijk succesvol verdedigd. Nu wordt de aandacht gericht op de niet-voedingsproducten en internetverkopen. Daarmee blijven de marges echter onder druk staan en is nettowinstgroei in 2016 een vraagteken. Wel wordt in het nog relatief kleine Brazilië (omzetaandeel van 13%) belangrijke omzetgroei gerealiseerd, zij het dat deze in euro’s op een daling uitdraait. Wij zijn, al met al, minder positief geworden over Carrefour en geven ondanks een k/w van 13,8 een verkoopadvies (was ‘houden’).

Tesco is eveneens bezig met een omslag. Het bedrijf heeft zich deels teruggetrokken uit het buitenland, heeft in de kosten gesneden door supermarkten op te heffen en het hoofdkantoor te verkleinen, en verhoogt de kwaliteit van het aanbod. Toch worden ook prijsacties gevoerd tegen Aldi en Lidl, die inmiddels een marktaandeel van ruim 10% hebben. Vanaf 2010/11 tot in 2014/15 is het marktaandeel in het VK gedaald van 30,7% naar 27,9%. Maar het tempo van de omzetdaling nam af en eind 2015 was er een lichte omzetstijging. De financiële markten verwachten winstherstel, zij het zeer beperkt. Wij hebben een koopadvies staan, maar betitelen dit advies bij een k/w van 22,7 nog als speculatief. Als de ontwikkelingen tegenvallen kan de koers van het aandeel ook ver wegzakken!