KPN zoekt goede route naar de zakelijke klant

‘Resultaten T-Mobile Nederland afgelopen jaar fors achteruit’, ‘Ziggo verliest opnieuw klanten bij tv en telefonie’, ‘Mobile threat from Tele2 limited’, en ‘BT claimt succes op volle Nederlandse [zakelijke] markt’. Dit zijn koppen uit kranten en van bankcommentaren. Zij geven uitstekend weer wat de marktpositie van KPN is. Die is krachtig bij telefoniediensten aan consumenten en groeiend bij tv- en internetdiensten aan consumenten, maar staat onder druk bij de dienstverlening aan bedrijven anders dan telecomondernemingen. Die laatste zijn ondergebracht bij de wholesaledivisie Netco. We bespreken de ontwikkelingen in Nederland omdat die nu circa 85% van de activiteiten uitmaken.

ZAKELIJKE MARKT

Omzetcijfers geven een duidelijk beeld van hoe het met KPN gaat. De omzet bij zakelijke klanten bedroeg in 2015 €2659 mln. In 2014 was dat €2920 mln en in 2013 €3201. Dat is dus een grote afname. Die daling is divisiebreed, en raakt dus zowel vaste en mobiele diensten als data en ITC. Bij het operationeel resultaat (ebit) waren die cijfers in de genoemde drie jaren respectievelijk €264 mln, €384 mln en €485 mln. De verklaring ligt vooral bij de grote concurrentie; er zijn veel aanbieders en er zijn ook veel nieuwe toetreders. Die concurrentie speelt vooral bij vaste telefonie. Had KPN eerder nog ongeveer 70% van die markt, eind 2015 was dat 55%. Door de veranderende klant – hij gebruikt meer telefoondiensten – is de markt lucratiever dan de consumentenmarkt. Daarnaast speelt dat de telefoontikken net als in de consumentenmarkt steeds goedkoper worden. In het mobiele zakelijke verkeer weet KPN de positie beter vast te houden (eind 2015: 43%). Bij de jaarcijfers gaf KPN zelf aan dat de behoeften van de zakelijke klant veranderen: van traditionele diensten naar multiplay en nieuwe diensten. Mobiel en vast gaan elkaar aanvullen, zowel bij spraak- als bij dataverkeer. Een veelgebruikt voorbeeld van nieuwe diensten is de opkomst van het internet der dingen (internet of things), waarbij bedrijven met machines en consumentenartkelen (als fietsen) kunnen communiceren en machines met elkaar. Op die manier ontstaan nieuwe productiviteitsmogelijkheden en ook nieuwe diensten, zoals het opsporen van een gestolen fiets. Bij die nieuwe diensten kunnen ook de cloud (werken met programma’s, online communicatie, en data die van buiten de eigen locatie komen) en cybersecurity (bescherming tegen invallen op het netwerk en diefstal van digitale bedrijfsgegevens) gerekend worden. Een telecombedrijf dat zijn positie in de zakelijke markt wil beschermen of uitbouwen, zal vanwege die nieuwe diensten voor het bedrijfsleven steeds meer moet transformeren naar een ICT-bedrijf. KPN is daar dan ook al enige tijd mee bezig, denk aan de aankoop van Getronics enige tijd geleden.

Een recent voorbeeld van innovatie bij de zakelijke dienstverlening is de voltooiing door KPN van een landelijk netwerk dat dient ter ondersteuning van het internet der dingen. Het gaat om LoRa (long range) dat geschikt is voor korte contacten, zoals signalen als er iets mis is; afgegeven door bijvoorbeeld lantaarnpalen of zelfs koeien. Dit is als generator van diensten een belangrijke aanvulling op wifi, bluetooth en mobiele telefoon, maar is dan weer niet een faciliteit die grote extra omzetten zal opleveren. De winst moet komen uit de massaliteit van toepassingen waar LoRa geschikt voor kan zijn.

KPN toont vertrouwen in de eigen capaciteit om de omzetdaling bij de zakelijke klanten te keren, zoals ook op de consumentenmarkt de omzetdaling is verwerkt met nieuwe initiatieven gericht op meer kwaliteit bij de communicatie.

CONSUMENTENMARKT

Die dip in de consumentenmarkt en de ommekeer daarbij is duidelijk zichtbaar in de omzetcijfers. In 2013 bedroeg de omzet bij mobiele telefonie €1510 mln, in 2014 ging het om €1407 mln en in 2015 om €1461 mln. De dienstverlening via het 4G-netwerk dat het groeiende dataverkeer faciliteert, speelt bij die hernieuwde groei een belangrijke rol. Bij vaste ‘telefonie’diensten (inclusief breedbandinternet en dus ook tv) ging de omzet over die drie jaren van €1962 mln naar €1916 mln en €1938 mln. KPN kent vooral hier groei bij diensten als televisie en internet; de vaste spraakdiensten dalen qua omzet door.

Het beeld bij het operationeel resultaat is verstoord door veranderingen die in de boekhouding zijn opgetreden, bijvoorbeeld inzake subsidies voor telefoons. Het beeld over 2013-2015 is €168 mln, €25 mln en €178 mln. Het operationeel resultaat bij vaste diensten is €78, €102 mln en €136 mln. Hier wordt duidelijk zichtbaar dat KPN al jarenlang in de kosten snijdt, ten koste van veel werkgelegenheid, en dat de automatisering goedkoper uitpakt.

WHOLESALE

Dat laatste geldt ook voor de divisie Netco. Deze divisie levert wholesalediensten. Dat zijn globaal genomen de netwerkdiensten die KPN aan zichzelf en aan andere telecom­ondernemingen biedt. De omzet ervan staat weliswaar onder druk (van 2013 op 2015 van €2343 mln naar €2186 mln), maar het operationeel resultaat is met €280 mln de hoogste van de divisies (dat was in 2013 overigens nog €390 mln). De daling van de traditionele diensten heeft invloed op de grootte van de afschrijvingen. De ebitda-marge van de divisie bedraagt bijna 60%; door de afschrijvingen komt de ebitmarge uit op bijna 13%.

TOEKOMST

Het herstel in de consumentenmarkt woog in 2015 niet op tegen de daling in de zakelijke markt en bij Netco. Het operationeel resultaat (ebit) daalde van 2014 op 2015 van €820 mln naar €771 mln. Dat bedrag is dan geschoond voor bijzondere uitgaven of inkomsten. In dit beeld is in het eerste kwartaal van 2016 geen verandering gekomen; de omzet en het operationeel resultaat staan wel onder steeds lichtere druk. De tweedekwartaalcijfers die op 27 juli worden gepubliceerd, zullen moeten aantonen dat KPN verder is gevorderd met de omslag naar groei van beide.

Op 7 maart heeft KPN nieuwe plannen bekendgemaakt. Het kosten- en moderniseringsprogramma Simplification dat eind 2016 €450 mln aan jaarlijkse besparingen moet hebben opgeleverd (vergeleken met eind 2013) wordt opgevolgd door een tweede versie die eind 2019 opnieuw €300 mln aan besparingen dient te geven, vergeleken met eind 2016. KPN verwacht dat de ebitdamarge er drie procentpunt door stijgt vergeleken met 2015 (was 34,5%) en dat de vrije kasstroom door minder benodigde investeringen en lagere rente- en belastingbetalingen zal toenemen ten gunste van een hogere dividenduitkering. De ontwikkelingen bij KPN geven al met al voldoende aanleiding om het houdadvies te handhaven.

 Lees ook: KPN moddert voort

Bekijk de detailpagina van KPN