Kredietcrisis 2.0
Wacht Deutsche Bank hetzelfde lot als Lehman Brothers in september 2008? De onverwachte ondergang van de Amerikaanse zakenbank vormde acht jaar geleden het dieptepunt van de kredietcrisis. De liquiditeit op financiële markten droogde op en beleggers verkochten alles waarvoor nog een koper gevonden kon worden. Wereldwijd verdampte er na de herfst van 2008 wereldwijd naar schatting $10.000 -15.000 mrd aan beurswaarde. Met de kredietcrisis redelijk vers in het geheugen kan het beleggers niet kwalijk genomen worden dat ze zich zorgen maken over een mogelijke escalatie van de problemen bij de grootste bank van Duitsland. Deutsche Bank kampte de afgelopen jaren al met flinke afschrijvingen op slechte leningen, hoge schikkingskosten en een dalende winstmarge die voortvloeit uit balansverkorting.
Op vrijdag 23 september werd bekend dat het Amerikaanse ministerie van Justitie inzet op een schikking van $14 mrd voor de rol die de bank speelde bij het doorverkopen van hypotheekpakketten in de aanloop naar de kredietcrisis. Dat bericht voedde speculatie dat Deutsche Bank niet op eigen kracht het hoofd boven water kon houden. De Duitse krant Die Zeit meldde dat de regering aan een plan werkte om de bank met staatssteun overeind te houden. Een dergelijke zet zou overigens tot een nieuwe ronde van politieke strubbelingen in Europa leiden. Bondskanselier Angela Merkel houdt nadrukkelijk vast aan nieuwe afspraken die het onmogelijk maken voor de regering Matteo Renzi om de Italiaanse banksector een duwtje in de rug te geven bij het aanpakken van de enorme berg oninbare leningen. Overheidsingrijpen bij Deutsche Bank zou haar geloofwaardigheid op het spel hebben gezet. Inmiddels lijkt het Amerikaanse ministerie van Justitie – ongetwijfeld onder druk van Europese beleidsmakers – terug te krabbelen met de megaboete. Naar verluidt wordt er nu ingezet op een bedrag van iets meer van $5 mrd; ongeveer evenveel als Deutsche Bank al voor het afhandelen van de zaak had gereserveerd. De panieksituatie lijkt zo met een sisser af te lopen. Hoewel dit weekend bekend werd dat Deutsche Bank wordt aangeklaagd voor het assisteren van het Italiaanse Monte dei Paschi bij het verhullen van grote verliezen, liep de beurskoers dinsdag (maandag was de Duitse beurs gesloten) met 1,6% op. De bank is voorlopig dus niet het eerste dominosteentje dat omvalt als start van een nieuwe crisis. De forse koersschade van de afgelopen weken en de flinke impact op financiële markten maken echter wel duidelijk dat de financiële wereld nog een stuk minder stabiel is dan veel partijen graag zouden zien.
Bankrun
Toezichthouders zullen in de recente ontwikkelingen een extra reden zien om de kapitaaleisen voor banken verder op te schroeven. Na de publicatie van stresstest-resultaten eerder dit jaar – waaruit bleek dat de Common Equity Tier 1 Ratio van Deutsche Bank na een grote economische of financiële schok zou dalen van 10,9% naar 7,8% – lag de sector al onder het vergrootglas van de ECB en de EU. Het is uiteraard goed als een bank een stevige buffer heeft, maar zelfs de meest robuuste buffers verdampen razendsnel als er een bankrun op gang komt. Een bank die zoveel in reserve houdt dat op elk moment alle verplichtingen kunnen worden nagekomen, zal een heel lage winstmarge hebben en nauwelijks krediet kunnen verstrekken. De sleutel voor het indammen van de impact van toekomstige crises ligt dan ook veel meer in het voorkomen dat een tegenvaller bij een grote bank leidt tot onoverkomelijke problemen bij branchegenoten. Na de kredietcrisis lieten beleidsmakers geen mogelijkheid onbenut om te benadrukken dat geen enkele partij meer zo groot mocht zijn dat het een potentiële bedreiging kon vormen voor de stabiliteit van het financiële systeem. Daarna legden toezichthouders veel meer de nadruk op het op peil brengen van de buffers dan op het treffen van maatregelen tegen partijen die ‘too big to fail’ waren. Het is te hopen dat de malaise bij Deutsche Bank ertoe leidt dat iedereen niet alleen meer aandacht heeft voor hoe stevig de dominosteentjes staan, maar vooral ook voor hoe ver ze uit elkaar geplaatst worden.