Special: Eindelijk meer duurzame ETF’s

In de database van Morningstar zitten maar 96 ETF’s die voldoen aan het criterium ‘socially conscious’. Wat betreft beheerd vermogen vertegenwoordigden duurzame ETF’s eind 2016 een vijftigste van het totale beheerde vermogen in duurzame beleggingen. Dat duurzame ETF’s nog zo’n kleine rol spelen, komt vooral door het ontbreken van goede duurzame indices, althans tot voor kort. Van oudsher zijn indices marktkapitalisatie- of beurswaardegewogen. Hoe groter een bedrijf, hoe meer gewicht het in de indices heeft. Maar grote bedrijven zijn niet per se duurzamer dan kleine bedrijven. Mede door druk uit de markt zijn indexproviders alternatieve indices gaan ontwikkelen waarbij de mate van duurzaamheid, meestal uitgedrukt in een score voor ESG (Environment, Social en Governance), de weging bepaalt. Er zijn echter grote verschillen tussen de ‘smart ESG indices’.

Zo maakt MSCI gebruik van MSCI ESG Research, die middels drie producten bedrijven scoort op duurzaamheid: MSCI ESG Intangible Value Assessment, MSCI ESG Impact Monitor en MSCI ESG Business Involvement Screening Research. De MSCI ESG Intangible Value Assessment scoort bedrijven op hoe goed ze zijn met hun ESG-beleid. Alleen bedrijven die hier een bepaalde minimumscore krijgen mogen in de index worden opgenomen. De MSCI ESG Impact Monitor geeft een zogeheten Controversy-score, het meet of bedrijven in bijvoorbeeld sociale of milieuconflicten terecht zijn gekomen. MSCI geeft bedrijven hierop een score van 0 tot 10. Hoe lager de score, hoe slechter het is gesteld met een bedrijf. Bedrijven moeten minimaal een 1 hebben om in de index te mogen blijven. Als een bedrijf in aanmerking komt voor indexopname moet het minimaal een Controversy-score hebben van 2. MSCI doet verder aan uitsluitingen van bepaalde sectoren zoals tabak, alcohol, wapens en genetische modificatie van gewassen. Ook worden er maximale wegingen van sectoren gehanteerd, om te veel concentratie op een sector te voorkomen. Al met al kan het hele wegingsproces een complex algoritme worden genoemd.
Naast MSCI bestaan er andere ratingbureaus voor duurzaamheidsscores, zoals Sustainalytics en Vigeo Eiris en heeft RobecoSAM samen met S&P Dow Jones ook duurzame indices ontwikkeld. De ene duurzaamheidsindex is de andere niet.

Zelf aan het werk
De term passief beleggen is hier eigenlijk misleidend. Er gaat zeer veel werk schuil achter het ontwikkelen en onderhouden van een duurzaamheidsindex. Ook de belegger zelf moet dus aan het werk. Hij zal zich moeten verdiepen in de verschillende werkwijzen achter de duurzaamheidsindices.
Aanhangers van actief beheer beweren dat duurzaamheid niet in één getal te vangen is. Daarnaast stellen ze ook dat de echte duurzame belegger ook aan ‘engagement’ zou moeten doen: in contact treden met het bedrijf om bepaalde ‘issues’ aan de kaak te stellen. Diverse aanbieders van duurzame passieve producten hebben zich deze kritiek aangetrokken. Grote effectenhuizen als Vanguard en Blackrock, die zowel actieve als passieve producten hebben, bundelen intern de krachten. Ze tellen alle posities van al hun producten bij elkaar op om daarmee vervolgens invloed op bedrijven te gaan uitoefenen. Het Nederlandse Actiam werkt ook zo, al beperkt het zich tot engagement bij enkele tientallen bedrijven.
Sommige beheerders werken weer samen met andere beheerders. Theodoor Gilissen, de eerste vermogensbeheerder in Nederland met een duurzaam passief product, heeft engagement uitbesteed aan BMO (voorheen F&C). Overigens gebruikt ­Theodoor Gilissen de S&P Dow Jones-indices. RobecoSAM, die de screening voor deze indices doet, stelt veel vragen aan bedrijven om duurzame datapunten te verzamelen en daarmee een rating te bepalen. Theodoor Gilissen beschouwt die vragen als een indirecte vorm van engagement.

De verwachting is dat het assortiment van duurzame passieve producten de komende jaren verder groeit. Nu bestaat het aanbod nog vooral uit duurzame aandelen-ETF’s, waarvan sommige zich weer toespitsen op thema’s als water, low carbon en zonne-energie. Maar de groei wordt ook bij obligaties verwacht. IShares is recent met de iShares € Corporate Bond Sustainability Screened 0-3yr ETF gekomen, die inspeelt op twee trends: duurzaamheid en korte duration (om het renterisico van de obligaties te beperken). Dit fonds kwam in korte tijd in de top-15 van grootste ETF’s (zie tabel).
Er zijn grofweg drie redenen te bedenken voor de groei van duurzame passieve producten. Zowel passief als duurzaam beleggen wordt de laatste jaren steeds populairder en indexproviders krijgen steeds meer ervaring met het maken van slimme ESG-indices.

Kanttekeningen
Ondanks de positieve vooruitzichten voor de markt van duurzame ETF’s zijn er ook nog wat kanttekeningen te plaatsen. Ten eerste hebben de ESG-indices nog weinig trackrecord. Over een aantal jaren weten we pas of beleggers er echt tevreden mee zijn. Ten tweede zijn duurzame ETF’s relatief duur. De kosten zitten hem vooral in het onderhoud van de ESG-index. Tot slot beweren partijen als Robeco dat generieke indices – de indices die transparant worden gevolgd door de ETF’s – last kunnen krijgen van ‘frontrunning’. De regels zijn namelijk beschreven en hedgefondsen kunnen eerder handelen dan het moment dat de index wordt aangepast. Robeco, een grote speler in actief beheerde ESG-fondsen, raadt daarom grote beleggers die duurzaam én passief willen beleggen aan een eigen, niet publiekelijk bekende index te ontwikkelen en te volgen.

Lees ook: Duurzaam beleggen: Wat levert het op aan geld?

Wie mag dit artikel niet missen? U kunt als abonnee dit artikel cadeau geven aan uw vrienden of familie. Klik bovenaan het artikel op de link en het artikel wordt per e-mail doorgestuurd.