‘ECB maakt rijken rijker en stuwt het populisme’

Volgens Morningstar is ETF Securities de snelst groeiende vermogensbeheerder in Europa. De Londense uitgever van trackers zag zijn beheerd vermogen in 2016 groeien van £8 mrd naar £21 mrd. In Europa gaat in 2017 meer dan £550 mrd om in de handel in trackers. James Butterfill is het hoofd van de afdeling onderzoek en beleggingsbeleid van ETF Securities. Hiervoor was hij fondsmanager bij Coutts, de meest prestigieuze private bank van het VK, waar sinds koning George IV (1762-1830) elke Britse vorst een rekening heeft gehad.

Waarom bent u overgestapt van Coutts naar ETF Securities?
‘Ik wil kunnen roepen wat ik denk. De producten die wij aanbieden zijn zowel long als short. Ik heb dus de volledige vrijheid om te vertellen hoe ik denk dat de wereld in elkaar zit. Bij Coutts was het uitgesloten dat ik iets over de politiek kon zeggen. Bij ETF Securities heb ik de vrijheid om te roepen dat Trump gek is.’

Vergroot het gebruik van de geldpers door centrale banken de ongelijkheid tussen mensen?
‘Ja. Quantitative Easing (QE) zorgt ervoor dat de prijzen van aandelen omhoog gaan. De rijken hebben aandelen en de armen niet. Het is moeilijk om het te bewijzen, maar ik denk dat QE de belangrijkste reden is dat sommige mensen denken in termen van wij-tegen-zij. Het gevolg is de opkomst van het populisme.’

Wanneer de vorige vraag aan de voorzitter van de ECB wordt gesteld dan antwoordt hij dat het niet waar is. Het beleid van de ECB zorgt voor banen en het gevolg is juist minder ongelijkheid.
‘Dit zijn zaken waar Mario Draghi het niet over wil hebben en ik begrijp waarom hij het ontkent. Hij vindt het aanpakken van ongelijkheid een taak van politici.’

Wat zullen de gevolgen zijn van de wereldwijde opmars van het populisme?
‘Populisme leidt altijd tot inflatie. Dit komt omdat de aanhangers van populistische bewegingen willen dat er meer voor hen wordt gedaan. Bijna altijd zijn er infrastructuurinvesteringen, die leiden tot extra werkgelegenheid. Dat zorgt op zijn beurt weer voor extra consumentenuitgaven en deze extra economische activiteit leidt tot prijsverhogingen. Het maakt niet uit of de populisten wel of niet het pluche bereiken. De gevestigde orde neemt immers om de eigen positie te beschermen de standpunten van de populisten over. Hillary Clinton verdubbelde bijvoorbeeld door de uitspraken van Donald Trump haar beoogde investeringen in infrastructuur. Dit soort dingen gebeurt nu ook bij de Franse verkiezingen en is ook in Nederland gebeurd. De rijken worden door QE rijker, maar tegelijkertijd staat de middenklasse onder druk omdat die het verliest van de middenklassen in de opkomende markten. Die situatie speelt het populisme in de kaart.’

Verwacht mag worden dat kunstmatige intelligentie het de westerse middenklasse nog moeilijker zal maken. Betekent dit dat het populisme een nog verdere opmars gaat maken?
‘Dit hoeft niet het geval te zijn. De trend van arbeid naar opkomende landen en QE in de westerse wereld is de belangrijkste oorzaak van populisme. Door kunstmatige intelligentie gaan er geen banen naar andere plekken op de wereld, maar er zullen zeker banen verdwijnen. Dat is niet erg, het is een constant fenomeen in de economie. 120 jaar geleden was het hoofdvervoersmiddel in Londen bijvoorbeeld paard en wagen. Eén van de meest voorkomende beroepen toentertijd was het verzorgen van de paarden. Door de snelle opkomst van de verbrandingsmotor verloor iedere verzorger van paarden zijn baan. Een meer recent voorbeeld is de opkomst van Microsoft. Die heeft ertoe geleid dat in korte tijd 70% minder typistes nodig waren. Het is moeilijk om te voorspellen of populistische tendensen verder gaan toenemen. Populisme is altijd een zorg, maar het is een extra zorg in een verkiezingsjaar. Wat ik belangrijker vind is dat de ontevredenheid niet terugkomt in de beweeglijkheid van de indices.’

Hoe kan het dan dat de beweeglijkheid van de beurs zo laag is met al dat populisme?
‘De VIX, de belangrijkste maatstaf van beweeglijkheid, geeft beleggers een onterecht gevoel dat aandelen veilig zijn. Het gemiddelde tot nu toe dit jaar is 11,2, dit is ruimschoots onder het langetermijngemiddelde van 19,6. Sinds 1990 is de VIX maar 4% van de tijd zo laag of lager geweest. Het populisme zit dus niet in de koersen. Ik heb een model ontwikkeld dat de VIX moet repliceren. Hiervoor heb ik de Global Financial Stress Index (GFSI) en de Economic Policy Uncertainty Index gebruikt. In deze indices zitten zaken als de vraag naar hedging van beleggingen en het aantal krantenartikelen dat over onzekerheden gaat. Tussen 2001 en 2014 zijn mijn model en de VIX hoog gecorreleerd. De VIX zou nu minimaal 20 moeten zijn. Dat de VIX zo extreem laag is komt omdat er jarenlang een ruim monetair beleid is gevoerd.’

Hoe ziet u de beweeglijkheid zich de komende tijd ontwikkelen?
‘Beleggers hebben de grootste shortpositie in de geschiedenis opgebouwd in de VIX. Zij willen profiteren van een VIX die daalt. Dit lijkt aantrekkelijk omdat de verwachte VIX over zes maanden 18 is, maar de risico’s zijn groot. Ten eerste is de trailing koers-winstverhouding van de S&P500 uitgekomen op 22, de hoogste stand sinds 2002. Analisten verwachten daarnaast dat er in 2017 een winstgroei van de S&P500 zal zijn van 21%. De langetermijntrend is 4,7%. De marges van Amerikaanse bedrijven zijn al aan het dalen en de aantrekkende economische groei zal niet helpen. Bedrijven in de VS hebben moeite om mensen te vinden met de juiste vaardigheden. Hierdoor stijgen de salarissen, wat de druk op de marges vergroot.’

Lees ook: DNB wil dat ECB beleid matigt

Wilt u op de hoogte blijven van alle actuele adviezen voor deze aandelen? U kunt zich als abonnee aanmelden voor de alerts. Vink onderaan dit artikel het fonds aan of ga voor het volledige overzicht naar de alertspagina op onze website.