Pensioentekort van $400.000 mrd, wie gaat dat betalen?

De pensioenproblematiek gaat op de lange termijn alle andere financiële vraagstukken in de schaduw stellen. Dat is ten minste de centrale boodschap van alle rapporten over de toekomst van pensioenstelsels in grote landen. Het meest recente voorbeeld is de eind mei verschenen studie van het World Economic Forum ‘We’ll live to 100 – How can we afford it?’. De organisatie becijfert dat het pensioentekort uitkomt op circa $70.000 mrd. Dat is ongeveer anderhalf maal de omvang van de wereldeconomie. Het meest schrikbarende is dat het wereldwijde pensioentekort volgens het WEF gaat groeien tot $400.000 mrd in 2050. Dat is een toename van maar liefst $28 mrd per dag, meer dan de beurswaarde van AEX-fondsen als ABN Amro en AkzoNobel.

Opschuivende levensverwachting
De belangrijkste oorzaken van het groeiende pensioentekort zijn een toenemende levensverwachting, vergrijzing en de extreem lage rente. Toen Nederland in 1956 de AOW-wet invoerde, was de levensverwachting van een 65-jarige ongeveer 14 jaar. Dankzij de ontwikkeling van betere medicijnen en betere zorg is dat tegenwoordig bijna 20 jaar. Alleen al door de opschuivende levensverwachting zijn de Nederlandse pensioenkosten met een derde gestegen.

Die beweging voltrekt zich overal ter wereld. In veel landen vormt de oudedagsuitkering van de overheid de belangrijkste pijler onder de pensioenvoorziening. Als gevolg van vergrijzing wordt het op de lange termijn steeds lastiger om dit omslagstelsel te handhaven. Wereldwijd neemt het aantal 65-plussers toe van 600 miljoen nu naar 2,1 miljard in 2050. In deze periode daalt de verhouding tussen de omvang van de beroepsbevolking en gepensioneerden van 8:1 tot 4:1. Tenslotte zorgt de zeer lage rente ervoor dat het pensioenfondsen en consumenten meer moeite kost dan in het verleden om hun vermogen te laten groeien.

Grote tekorten in VS
De grootste pijn zit volgens het WEF bij overheden. De verplichtingen uit hoofde van de oudedagsvoorziening – zoals de AOW in Nederland – en het pensioen voor ambtenaren vormen samen driekwart van het wereldwijde pensioentekort. Daarnaast bouwen werknemers zelf in veel landen te weinig pensioen op. In de VS, Japan en China zijn de tekorten in de eigen opbouw al opgelopen tot $3000 mrd of meer. Tot slot blijft het opgebouwde vermogen van bedrijfspensioenfondsen per saldo achter bij de huidige waarde van de (toekomstige) verplichtingen. Uit een studie van MSCI naar de pensioensituatie bij ruim 5000 bedrijven kwam eind vorig jaar naar voren dat de tekorten van ondernemingen in de VS (gemiddeld 9,2%) beduidend groter waren dan in Europa (4,7%), Japan (3,7%) en de rest van Azië (1,8%).

Voor beleggers wordt het steeds belangrijker om in de gaten te houden hoe de pensioenfondsen ervoor staan van de bedrijven waar ze in beleggen. Middelen die nodig zijn voor het aanvullen van tekorten voor het pensioenfonds kunnen immers niet gebruikt worden voor investeringen in groei, en evenmin kunnen ze als dividend worden uitgekeerd.

Uit cijfers van MSCI blijkt dat met name traditionele sectoren zoals financials, autofabrikanten, nutsbedrijven en energiemaatschappijen kampen met pensioentekorten. In Europa springt ook de halfgeleiderindustrie eruit, met een pensioenvermogen dat 10,8% lager is dan de waarde van de toekomstige verplichtingen. Wie pensioenvalkuilen wil vermijden, doet er verstandig aan om de pensioentekorten bij de aandelen in portefeuille goed in kaart te brengen.

Lees ook: IJzeren wet (nog) niet gebroken

Wilt u op de hoogte blijven van alle actuele adviezen voor dit aandeel? U kunt u als abonnee aanmelden voor de alerts. Vink onderaan dit artikel het fonds aan of ga voor het volledige overzicht naar de alertspagina op onze website