Het beste lijkt eraf bij de chipmachinefabrikanten

Dit jaar zal een van de allerbeste ooit worden voor de leveranciers van halfgeleidermachines, zoniet het allerbeste. Volgens SEMI, een brancheorganisatie, is de omzet van halfgeleideruitrusting wereldwijd met 58% gestegen in het eerste kwartaal. Ook allerlei andere maatstaven duiden op een forse stijging dit jaar. De indicator ‘North America Semiconductor Equipment Shipments’ stond in juni op $2,3 mrd, niet ver onder het hoogste punt van 2000 (zie grafiek). In juli was het iets lager, maar veel scheelt het niet.

Deze sector staat nog altijd bekend om het sterk cyclische karakter ervan. Na elke piek volgt er een periode met lagere omzetten. Het is daarom niet onlogisch om ervan uit te gaan dat de sector momenteel op zijn top zit, of dit punt met rasse schreden nadert. Dat zou betekenen dat de neergaande lijn binnen afzienbare tijd ingezet zal worden. Voor beleggers zou dat reden kunnen zijn om tijdelijk voorzichtiger te zijn met aandelen zoals ASML, ASMI en Besi. Helaas is deze sector niet zo makkelijk te voorspellen, en de beurs ook al niet.

Korte cyclus
De chipsector kent meerdere cycli. Binnen een kalenderjaar is er een cyclus die draait om extra consumentenbestedingen tijdens het ‘cadeauseizoen’ rond kerst en nieuwjaar. Dan worden er meer tablets, laptops, telefoons en andere elektronica verkocht. Dit betekent dat chipfabrikanten meer chips verkopen in aanloop naar einde van het jaar. Omdat ze hun productiecapaciteit op orde willen hebben, plaatsen ze aan het begin van het jaar bestellingen bij de leveranciers van halfgeleidermachines. Het eerste halfjaar van de machinebouwers is daardoor vaak beter dan het tweede. Dat geldt onder anderen voor Besi.

Een blik op de kalender leert dat we in het tweede halfjaar zitten, het minder gunstige deel. Omdat dit jaarpatroon echter een normale gang van zaken is, is het geen reden om deze aandelen nu te mijden.

Middellange cyclus
Er is echter ook een cyclus die meer te maken heeft met de economische gang van zaken, de technologische ontwikkelingen en de productie. Deze cyclus duurt een aantal jaren, maar is veel minder duidelijk te herkennen en te voorspellen. De vraag naar chips, en daarmee naar de machines waarmee ze gemaakt worden, is deels afhankelijk van de economische gang van zaken wereldwijd. Bepaalde technologische ontwikkelingen kunnen er echter wel voor zorgen dat de chipsector het in een opgaande conjunctuur (veel) beter dan gemiddeld doet. Nieuwe producten, met nieuwe technologieën, kunnen voor extra vraag zorgen. En als met betere chips betere eindproducten gemaakt kunnen worden, is er voor bedrijven en consumenten een reden om versneld producten te vernieuwen.

Chipbedrijven vernieuwen regelmatig hun machines en breiden regelmatig uit. Maar ze letten daarbij goed op de kosten en de verwachte marktomstandigheden. Tegelijk proberen ze natuurlijk de bestaande capaciteit nog maximaal te benutten. Investeringen nu zorgen echter voor meer aanbod later, waardoor overaanbod en daardoor lagere prijzen op de loer liggen. Hoewel technologische ontwikkeling een continu proces is, betekent dat dus niet dat er constant meer nieuwe machines verkocht worden. Bijgevolg zijn er periodes waarin er meer geïnvesteerd wordt en periodes waarin de bestedingen lager liggen. Het is bijna onmogelijk om precies te bepalen op welk punt in deze cyclus de sector zich op dit moment bevindt, al was het maar omdat cycli niet elke keer even lang duren. Maar gezien het feit dat de huidige opgaande lijn al een tijd gaande is, zou het niet heel vreemd zijn als er dit jaar of volgend jaar een duikeling komt.

Lange cyclus
Tot slot zijn er nog de lange golven waar de sector op meebeweegt. Zo was de opkomst van internet en de groei van pc’s en laptops een beweging die voor flinke groei in chipgebruik zorgde. Toen kwam de opkomst van de smartphone en tablets, en daarmee mobiel internet, die voor een volgende hausse op de chipmarkt zorgde. Deze golf heeft z’n grootste kracht inmiddels wel verloren. Analisten verwachten echter dat er een nieuwe golf aan het ontstaan is, of al is begonnen: kunstmatige intelligentie, internet of things en andere ontwikkelingen die nu nog niet erg goed zichtbaar zijn. Dit soort ontwikkelingen zorgen voor groei op lange termijn, maar ze sluiten niet uit dat de sector op kortere termijn kan krimpen. Het is de vraag of en wanneer deze nieuwste golf begonnen is, en hoe groot hij zal worden.

Nederland
Als de chipmachinesector een afkoelingsperiode ingaat, is het de vraag in hoeverre dit de aandelenkoersen van de drie belangrijkste Nederlandse aandelen in de sector zal beïnvloeden. Om daar een beeld van te krijgen, kunnen we een aanknopingspunt vinden in de vorige  keer dat er een neergang in de sector was. Dit was grofweg van eind 2011 tot begin 2013. ASML, ASMI en Besi kenden in die periode allemaal dalende omzetten, hoewel de precieze situaties per bedrijf natuurlijk wel van elkaar verschilden.

De koersen van alle drie de aandelen daalden midden 2011 flink. Besi ging het hardst onderuit, met 43,6% tussen eind maart en 8 augustus 2011. Maar dit aandeel was in de periode daarvoor ook het meest opgelopen. De daling bij ASML was het mildst, met -28,4% over dezelfde periode.

Een opvallend punt is dat hoewel het tot 2013 duurde voordat de bedrijfsresultaten verbeterden, de koersen al in 2011 weer begonnen te stijgen (zie grafiek). Eind 2013 stonden alle drie de aandelen weer boven de koers van eind maart 2011. Aandeelhouders die de gehele periode zijn blijven zitten, hebben dus uiteindelijk een positief rendement behaald.
Als de sector de komende tijd inderdaad een teruggang beleeft, zullen de koersen van de drie genoemde aandelen zeer waarschijnlijk dalen. Ook denken we dat de daling, net als de vorige keer, zal plaatsvinden gedurende een korte periode. De koersen van deze aandelen zijn de laatste jaren fors opgelopen. Dat vergroot de kans dat veel beleggers bij de eerste tekenen van onraad zullen proberen hun winst veilig te stellen.

De vooruitzichten voor de lange termijn veranderen echter niet door een tijdelijke dip. We denken dan ook dat er geen reden is voor paniek. Het klinkt altijd aantrekkelijk om precies op de top te verkopen en een stuk lager weer in te stappen. Maar het is zeer lastig te bepalen wanneer die top voorbijkomt en wanneer het koopmoment ontstaat. Dit is een strategie die we in daarom het algemeen zouden willen mijden.

ASML
Beleggers in ASML hadden het goed in de periode 2011-2013. De daling viel relatief mee, en aan het einde van de rit was het aandeel ruimschoots verdubbeld. ASML is minder cyclisch dan veel andere bedrijven in de sector, en dat is nu al jaren zo.
ASML verkoopt machines die onontbeerlijk zijn voor de chipproductie, en het is met afstand de nummer één in zijn specialiteit. Klanten zijn kennelijk minder snel geneigd om bij een minder goede gang van zaken bestellingen bij ASML te annuleren of om helemaal niet te bestellen. Voor de komende jaren denken we dat er nog een factor bij komt: EUV. Het lijkt er inmiddels sterk op dat machines met deze nieuwe technologie een succes gaan worden. Er kunnen nog fijnere chips mee gemaakt worden, die daardoor betere prestaties laten zien. Voor grote producenten als Intel, Samsung en TSMC kan dat een reden zijn om de komende jaren te investeren in EUV-machines. De kortetermijnsituatie op de chipmarkt zal daarbij een minder grote rol spelen. We hebben niet lang geleden het aandeel verhoogd van ‘houden’ naar kopen, en houden ondanks de dreiging van een neergang dit advies in stand. We vermoeden dat AMSL, net als de vorige keer, relatief minder last zal hebben van een eventuele dip, en dat beleggers meer zullen kijken naar de langere termijn.

ASMI en Besi
ASMI en Besi hebben een wat sterker cyclisch karakter dan ASML. Daarnaast, of misschien daarom, zijn deze aandelen ook volatieler dan ASML (zie kader op vorige pagina). We zijn er zoals gezegd niet zeker van dat de chipsector binnenkort in een dalende trend terecht komt. Maar dat is wel goed denkbaar gegeven de sterke groei van de afgelopen jaren. Daarom verlagen we het advies voor beide aandelen naar ‘houden’. Verkoopadviezen vinden we te ver gaan, want het is zeer lastig om beurspieken en -dalen te voorspellen. Verder is het vrijwel zeker dat er na een daling van de resultaten weer een stijging komt. Zo is het altijd gegaan in de chipsector, en het zal nu niet anders zijn. Onze langetermijnverwachtingen blijven daarom positief. Beleggers in deze aandelen kunnen ervoor kiezen de barre tijden gewoon uit te zitten. Een andere mogelijkheid is dat beleggers die een flinke winst hebben staan, een deel van hun belang verkopen om de winst veilig te stellen. Mocht het aandeel toch gewoon verder stijgen, dan stijgt het resterende belang nog mee. Wat voorkomen moet worden, is dat er verkocht wordt net ná een forse daling. Dat is vrijwel altijd het verkeerde moment.

Lees ook: Onze Nederlandse kooptips verslaan de AEX

Wilt u op de hoogte blijven van alle actuele adviezen voor dit aandeel? U kunt u als abonnee aanmelden voor de alerts. Vink onderaan dit artikel het fonds aan of ga voor het volledige overzicht naar de alertspagina op onze website