ASR-topman Jos Baeten: ‘Genoeg kansen in Nederland’

Met de verwachte opname in de AEX-index komt er voor verzekeraar ASR komend voorjaar een einde aan een ogenschijnlijk ingrijpende transformatie: van staatsbedrijf, via de beursgang in juni 2016, naar de positie van onafhankelijk AEX-fonds in 2018. We spraken erover met topman Jos Baeten. Hij vertelt wat het betekent dat de nieuwe eigenaren op een andere wijze naar het verzekeringsconcern kijken en geeft inzicht in de afwegingen bij het uitzetten van de strategische koers.

Met de verwachte opname in de AEX-index komt er voor verzekeraar ASR komend voorjaar een einde aan een ogenschijnlijk ingtrijpende transformatie: van staatsbedrijf, via de beursgang in juni 2016, naar de positie van onafhankelijk AEX-fonds in 2018. We spraken erover met topman Jos Baeten. Hij vertelt wat het betekent dat de nieuwe eigenaren op een andere wijze naar het verzekeringsconcern kijken en geeft inzicht in de afwegingen bij het uitzetten van de strategische koers.

Hoe bevalt het om beurs­genoteerd te zijn?
‘Dat bevalt heel goed. Zelf heb ik altijd gewerkt voor beursgenoteerde bedrijven. Mijn ervaring is dat een notering aan de aandelenmarkt zorgt voor extra positieve spanning binnen een onderneming. Je wordt daar afgerekend op je financiële resultaten. Dat geldt wel met name voor bedrijven met een Angelsaksisch bedrijfsmodel. Bij ASR positioneren we ons volgens het Rijnlandse model. Behalve de belangen van aandeelhouders, wegen we ook die van andere groepen zwaar mee, zoals werknemers en klanten. Daarbij kijken we nadrukkelijk naar de lange termijn. Onze geschiedenis gaat terug tot 1720, en als bestuurders willen wij het bedrijf gezond doorgeven aan een volgende generatie. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat we op financieel en operationeel vlak goed presteren. Van onze aandeelhouders zit 35% in de Verenigde Staten en 35% in het Verenigd Koninkrijk. In die landen heerst wel een sterke Angelsaksische cultuur, waar het echt draait om harde cijfers en aandeelhoudersrendement.’

Op de financiële resultaten valt vooralsnog weinig aan te merken. In de eerste drie kwartalen van 2017 is het operationeel resultaat met 24% gestegen. Het operationeel rendement op eigen vermogen van 16,4% ligt ruim boven jullie doelstelling van ‘tot 12%’. Dat roept haast de vraag op of er misschien ruimte is om de lat wat hoger te leggen.
‘Wij richten ons volledig op de Nederlandse markt. Je moet de cijfers dan ook vergelijken met die van de Nederlandse concurrenten. Als je er vanuit dat perspectief naar kijkt, zijn onze doelen heel ambitieus. De meeste van onze branchegenoten hebben een rendement op het eigen vermogen dat aanzienlijk lager ligt, soms zelfs op minder dan 10%. Dat die ratio bij ASR zo hoog ligt, komt doordat we onze strategie heel goed uitvoeren. Als we zouden besluiten om de lat hoger te leggen én zouden vasthouden aan ons eigen financieel model, zouden we de prijzen voor onze klanten moeten opschroeven om de winstmarge te vergroten. Dan zouden we onszelf uit de markt prijzen. De Nederlandse verzekeringsmarkt is behoorlijk competitief.’

De doelstellingen die u bij de beursgang heeft ontvouwen, hebben betrekking op de periode tot en met 2018. Waar kijkt u naar bij het ontwikkelen van de doelen voor de periode hierna?
‘De vraag die we altijd stellen, is: aan de hand van welke metriek kan het beste beoordeeld worden of een verzekeraar het financieel goed doet? De nieuwe corporate governance-code gaat in dit opzicht uit van waardecreatie op lange termijn. Een van de zaken waar je dat aan af kunt lezen, is de kapitaalpositie. Heb je voldoende kapitaal en genereer je op eigen kracht nieuw kapitaal dat je kunt inzetten om te ondernemen terug te geven aan de eigenaren? In gesprekken met aandeelhouders en analisten is het concept kapitaalgeneratie de afgelopen jaren regelmatig aan de orde gekomen. Bij niet-financiële instellingen kijk je dan bijvoorbeeld naar de vrije kasstroom. In de financiële wereld was dat een wat moeilijk begrip, maar je zag de laatste kwartalen dat hier steeds meer duidelijkheid over komt. Het zou mij niet verbazen als verzekeraars straks afgerekend worden op de kapitaalgeneratie, waardoor het belang van andere financiële cijfers wellicht wat afneemt.’

Een cijfer waar nu nog veel aandacht naar uitgaat, is kapitaalratio Solvency II. Wat moeten beleggers lezen in de solide kapitaalbuffer van ASR?
‘De twee sleutelwoorden zijn wat mij betreft “standaardmodel” en “conservatief”. Wij berekenen de Solvency II aan de hand van het standaardmodel, terwijl veel concurrenten daarvoor een eigen intern model hanteren. De uitkomsten van die berekeningen kan je niet met elkaar vergelijken. Vervolgens vullen we het standaardmodel redelijk conservatief in. De Solvency II van ASR lag eind september op 193%. Dat is ruim boven het niveau van 160% dat wij als de zogeheten “entrepreneurial” grens zien. Dat betekent dat we tegenvallers kunnen opvangen, overnames kunnen doen en eventueel eigen aandelen kunnen inkopen. Je zult ons overigens niet snel horen aankondigen dat we structureel voor een bepaald bedrag eigen stukken gaan kopen. In plaats daarvan geven we onszelf liever de ruimte om aan de hand van onze solvabiliteit en de kansen in de markt te bepalen of we kapitaal teruggeven aan de aandeelhouders of het aanwenden voor overnames. Daarvan is de recente aankoop van Generali Nederland een voorbeeld.’

Willen uw grote aandeelhouders niet graag van tevoren weten hoe u uw overtollig kapitaal gaat inzetten?
‘Sommige partijen vragen ons wel of het niet eens tijd wordt voor een flinke uitkering. Daarbij merken ze dan op dat we ook weer nieuw kapitaal kunnen aantrekken wanneer we dat nodig hebben. Ons antwoord is dan dat we helemaal niet zo slecht bezig zijn, als we een rendement van meer dan 12% halen op het in hun ogen overtollige kapitaal. Vervolgens houden de investeerders hun aandelen vast, wat erop wijst dat ze het kennelijk wel met ons eens zijn.’

ASR richt zich volledig op de Nederlandse markt. In internationaal perspectief is dat een kleine tot middelgrote vijver die behoorlijk vol is. Kriebelt het bij u door de huidige kapitaalpositie soms niet om de grens over te steken?
‘Ja, voor vakantie.’

Een buitenlandse overname komt dus in de toekomst niet aan de orde?
‘Voorlopig zien we voldoende kansen op de Nederlandse markt. Als je een jaar of vijf vooruit kijkt, kunnen we krimp in het segment levensverzekeringen voor een belangrijk deel compenseren door ondernemend te zijn. Bijvoorbeeld door af en toe overnames te doen, door de positie te vergroten in schadeverzekeringen of in uitvaartverzekeringen, of via groei in de segmenten pensioenen en vermogensbeheer. Mogelijk komt er over vijf of zeven jaar een moment waarop we moeten concluderen dat de Nederlandse markt echt klaar is. Daarmee bedoel ik dat de groei eruit is, en het heel lastig is om het marktaandeel te vergroten. Dan moeten we gaan nadenken over waar we heen willen met het concern. Ook dan hoeven beleggers zich echter niet meteen zorgen te maken. De hele raad van bestuur heeft voor multinationals gewerkt. De belangrijkste les die we daar hebben geleerd is dat kleine transacties in het buitenland de beste manier zijn om aandeelhoudersgeld te verbranden. Daar komt nog eens bij dat je in andere landen te maken krijgt met andere regelgeving en toezichthouders. Zolang er een overkoepelend Europees raamwerk ontbreekt in de verzekeringssector en ook de verdere wetgeving over bijvoorbeeld aansprakelijkheid en fiscaliteit niet is geharmoniseerd, is de kans heel klein dat je in het buitenland een middelgrote overname kunt doen waarmee je waarde toevoegt.’

In Nederland kiest ASR voor een strategie van value over volume. Hoe lastig is het om daar aan vast te houden in een markt die zich bepaald niet kenmerkt door een aansprekende groei?
‘Ik heb de tijd meegemaakt dat we vanuit Brussel werden aangestuurd op een groeidoelstelling. Dat was veel makkelijker. Je koopt gewoon productie en vervolgens kijkt niemand wat je daarop verdient. Het gevaar bestaat dat je dan ook productie koopt waar alleen maar geld bij moet, zodat je bedrijf langzaam wordt uitgehold. Dat is in het belang van geen enkele partij, met name ook niet van klanten die levensverzekeringen en pensioenen kopen. Als wij verlies maken, gaat dat immers ten koste van het weerstandsvermogen dat we voor hen aanhouden. Zolang we scherp in beeld houden dat we hier zijn om het belang van onze klanten te verdedigen en om geen gekke dingen te doen met het geld dat aandeelhouders aan ons toevertrouwen, is het helemaal niet moeilijk om de discipline te hebben om te kiezen voor waarde over groei. Bij wijze van spreken zou ASR morgen heel snel kunnen groeien in de schademarkt. Maar dan weet ik zeker dat ik over twee à drie jaar op de aandeelhoudersvergadering moet uitleggen waarom we interen op ons vermogen en misschien geen dividend kunnen uitkeren. Dan is de keuze makkelijk gemaakt. Bovendien zijn er gelukkig ook marktsegmenten waar je niet hoeft te kiezen tussen waarde en groei.’

Zoals?
‘Bij vermogensbeheer zien we dat met name middelgrote en kleinere Nederlandse pensioenfondsen behoefte hebben aan een lokale speler die hier de pensioenwetgeving kent. Voor mijn gevoel boren we daarmee een witte vlek aan binnen dit segment, aangezien deze partijen niet echt interessant zijn voor de echt grote internationale vermogensbeheerders. We streven naar een groei van gemiddeld 10% bij onze divisie assetmanagement. Voor ons is 2017 een prima jaar in dit segment. Een aantal kleine verzekeraars heeft zijn vermogen aan ons toevertrouwd, middelgrote pensioenfondsen zijn naar ons overgestapt en er zijn zelfs provincies die het vermogensbeheer aan ons overlaten. Met het oog op dit soort successen en onze operationele prestaties, zien we de toekomst met veel vertrouwen tegemoet.’