Onzekerheid neemt toe voor mijnbouwers

De prestaties van de grote mijnbouwers liepen sinds begin dit jaar behoorlijk uiteen. Ze varieerden van vrij goed (BHP Billiton en Vale) tot in lijn met het marktgemiddelde (Rio Tinto) en absoluut rampzalig (Glencore).  We lopen de positie en vooruitzichten van de grote vier na.

Samenspel van factoren zorgt voor correctie

Mijnbouwers kunnen hun omzet en winsten opkrikken door hogere volumes te realiseren. Ook de verkoopprijzen spelen echter een belangrijke rol. In dat opzicht zijn de dalende prijzen in de eerste jaarhelft een ongunstige ontwikkeling. Bovendien is de dalende prijstrend sinds half juni een versnelling hoger geschakeld. Zo verloor de London Metals Exchange Index van basismetalen in vijf weken tijd meer dan 10%. Alleen nikkel slaagde erin om tegen de trend in te gaan, maar dat is voor de mijnbouwers onvoldoende om de achteruitgang bij de andere metalen te compenseren.

De oorzaak ligt bij een combinatie van factoren, waarbij de duurdere Amerikaanse dollar een belangrijke rol speelt. De dollarindex heeft in ruim een jaar tijd niet zo hoog gestaan als nu, en dit zet een natuurlijke rem op de grondstoffenprijzen. De aantrekkende rente is een ander belangrijk element. Deze verhoogt namelijk de kosten om hoge voorraden te financieren . Een deel van deze voorraden is bijgevolg op de markt gekomen, en dat heeft voor extra verkoopdruk gezorgd. De politieke sancties tegen onder meer Rusland en Iran spelen ook een rol. Zij hebben de prijsvorming bij onder meer ruwe olie, nikkel, aluminium en palladium beïnvloed. Naast het geopolitieke aspect is er de dreigende handelsoorlog (zie kader) waarvan de impact lastig te becijferen valt. De dreiging zorgt in elk geval wel voor een bijkomende onzekerheid.

Prestatie metalen H1 2018

Lange termijn nog steeds veelbelovend

Zink was in 2016 en 2017 een van de sterkst presterende metalen. Maar het vooruitzicht van een toename van het aanbod zorgde in de eerste jaarhelft voor het omgekeerde beeld. Aluminium profiteerde eerst van de sancties tegen staatsbedrijf Rusal, waardoor de bevoorrading in gevaar dreigde te komen. Nadien viel aluminium samen met de andere metalen terug.

Ook koper presteert sinds enkele weken ondermaats, nadat de prijs van het metaal in juni nog het hoogste niveau sinds 2014 had bereikt. Vanaf 2020 zal er opnieuw een tekort zijn op de mondiale kopermarkt. De opbrengst van de bestaande mijnen neemt af, terwijl ook het aanbod van hergebruikt koper daalt. Nikkel profiteerde van de sancties tegen Rusland en de hogere vraag naar het metaal in batterijen voor elektrische voertuigen.

De prijs van een ton ijzererts koerste begin februari nog richting $80, maar onzekerheid over de toekomstige Chinese vraag liet de prijs terugvallen naar $60 tot $65. De Chinese vastgoedmarkt staat in voor een derde van de globale vraag naar ijzererts. Die vraag blijft op hoog niveau, waarbij de tragere kredietgroei wordt gecompenseerd door hogere investeringen in infrastructuur.

Diversificatie is de sleutel

In deze uitdagende prijsomgeving presteerden de aandelen van de gediversifieerde mijnbouwers al met al nog niet zo slecht. Uitzondering op de regel is Glencore. Dat aandeel werd dit jaar al een vijfde goedkoper, al had dit niet in de eerste plaats te maken met de operationele gang van zaken. De handelsdivisie deed het vorig boekjaar erg goed, en we gaan ervan uit dat dit dankzij de hogere prijsvolatiliteit ook in de eerste jaarhelft het geval was. De mijnafdeling van de groep, met metalen als  koper, zink, lood, nikkel en kobalt, zal een gemengd beeld opleveren.

Waar Glencore het meest mee worstelt, zijn juridische problemen in de geopolitiek instabiele regio’s waar het bedrijf actief is. Er loopt een onderzoek naar mogelijke corruptie- en witwasoperaties in de Democratische Republiek Congo (DRC), Venezuela en Nigeria. Glencore, dat eerder al het dividend fors verhoogde, reageerde door eerder dan verwacht een inkoopprogramma voor eigen aandelen op te starten.

Rio Tinto blijft sterk afhankelijk van ijzererts, dat instaat voor de helft van de omzet en 75% van de bedrijfswinst. Het is wel de bedoeling dat die afhankelijkheid wordt afgebouwd. Rio wil met name de koperactiviteiten de komende jaren sterk uitbreiden, terwijl ook diamant een belangrijke plaats toebedeeld krijgt. Na de verkoop van de participatie in de Grasberg-mijn aan de Indonesische overheid is daarvoor extra financiële munitie vrijgekomen. Rio heeft sinds vorig jaar de aandeelhoudersuitkeringen sterk uitgebreid, terwijl tegelijk de schulden onder controle zijn.

IJzerertsproductie op nieuw record bij BHP

BHP Billiton is de meest gediversifieerde van alle mijnbouwers, maar ook hier is ijzererts de belangrijkste grondstof wat betreft het aandeel in de bedrijfswinst (38%). Daarna volgen koper (28%), energie (18%) en steenkool (16%). BHP presenteerde al productiecijfers van de eerste jaarhelft. De ijzerertsproductie bereikte een nieuw record, en voor 2019 wordt een verdere groei voorspeld. Ook de output van koper en steenkool nam toe. BHP heeft vijf grote projecten in de pijplijn, waarvoor een totaal budget van $10,6 mrd wordt uitgetrokken. De groep is dichtbij de verkoop van de schalie-activa in de Verenigde Staten. Die transactie zal naar verwachting  ongeveer $10 mrd opleveren. Onder druk van de activistische aandeelhouder Elliott werden de aandeelhoudersuitkeringen opgetrokken en de schulden verder afgebouwd.

Het Braziliaanse Vale blijft de grootste producent en exporteur van ijzererts ter wereld. Het bedrijf zal deze positie nog verder uitbouwen met de uitbreiding van de S11D-mijn. Vale produceert ertsen met een hoog ijzergehalte. Dit is gunstig, want net in dat segment stegen de prijzen het hardst en zijn deze het minste teruggevallen. Als prijsreferentie worden ertsen met een ijzergehalte van 62% gebruikt. Bij Vale maken ertsen met een hoog ijzergehalte 77% van de verkoopvolumes uit. Terwijl de referentieprijs voor 62%-ertsen tussen $60 en $65 per ton blijft schommelen, wordt voor 65%-ertsen nog $90 betaald.

Conclusie en advies

De mijnbouwers zijn op korte termijn kwetsbaar voor lagere grondstoffenprijzen en de schommelingen in het economische sentiment in de Verenigde Staten en China. Toch is er geen reden tot paniek. Op langere termijn ogen de fundamentele vooruitzichten voor de meeste metalen nog steeds gunstig. Overdrijvingen als gevolg van dit negatieve sentiment kunnen dus voor extra koopkansen zorgen. Bovendien zijn de waarderingen nog steeds laag, zowel in historisch opzicht als tegenover het marktgemiddelde. Dit neemt echter niet weg dat de koersen op korte termijn onder druk kunnen blijven staan.

Hoe dan ook verwachten we in de tweede jaarhelft een hogere volatiliteit, die de zenuwen van beleggers op de proef kan stellen. De hoge rendementen (Rio, Glencore en BHP) en de inkoop van eigen aandelen (Rio, Glencore) zullen echter een bodem onder de koers leggen.

Concreet is de onderwaardering bij Glencore momenteel het grootst, maar dit heeft te maken met de juridische onzekerheid die rond het bedrijf hangt. We verhogen het advies voor Glencore naar ‘kopen’, maar beleggers moeten rekening houden met een bovengemiddeld risiconiveau. Rio Tinto en BHP Billiton combineren een aanvaardbare waardering met een hoog rendement. Rio Tinto is sterk afhankelijk van ijzererts, BHP Billiton zet daar een iets grotere spreiding van de activiteiten tegenover. BHP blijft koopwaardig voor de langere termijn, het advies voor Rio Tinto gaat van ‘houden’ naar ‘kopen’. Bij beide aandelen biedt elke noemenswaardige correctie een nieuwe koopkans. Vale had lange tijd een forse waarderingsachterstand, maar deze is de voorbije kwartalen grotendeels weggewerkt. De afhankelijkheid van ijzererts is nog groter dan bij Rio Tinto, terwijl het rendement beduidend lager ligt. Vale krijgt een houdadvies.

Kerncijfers