Waarom goud geen ultieme veilige haven meer is

Van oudsher is goud ‘het instrument’ om in tijden van stress op financiële markten geld te parkeren. Beleggers verkopen andere beleggingen en kopen er goud voor in de plaats. Dit kan een opwaarts effect op de goudprijs hebben. In de afgelopen jaren steeg de goudprijs echter niet altijd als de stress op de financiële markten toenam. Dan rijst de cruciale vraag: is goud nog steeds die veilige haven?

Ik denk dat goud al een tijdje niet meer de rol vervult van ultieme veilige haven, hoewel ik af en toe – op moeilijk voorspelbare momenten – ook aan de goudprijs zie dat het edelmetaal soms nog steeds deze rol vervult. Niettemin kan het voor beleggers nuttig zijn om te beseffen dat goud niet langer de ultieme veilige haven voor beleggingen is. En meer nog: waarom dit zo is.

Nieuwe beleggers

De voornaamste reden van de gewijzigde rol van goud is het openen van de goudmarkt voor een grote groep nieuwe beleggers door de introductie van allerlei goudgerelateerde producten zoals ETF’s. Deze ontwikkeling begon eind 2003, begin 2004. Sindsdien is het voor beleggers relatief eenvoudig om in goud te beleggen vanuit speculatief oogpunt, in de verwachting dat de goudprijs zal stijgen of de dollar zal dalen. Als gevolg daarvan is goud zich meer gaan gedragen als de meeste andere financiële titels die gekocht en verkocht kunnen worden afhankelijk van prijsverwachtingen. De rol van goud als bescherming tegen verliezen elders, zonder prijsverwachting voor het goud zelf, is daarmee naar de achtergrond gedrongen. De goudprijs is meer en meer de speelbal geworden van:

• de waardeontwikkeling van de Amerikaanse dollar (er bestaat een sterk negatief verband tussen de goudprijs en de dollar);
• de stijging of daling van de Amerikaanse rente (zowel nominaal als reëel, dus gecorrigeerd voor inflatieverwachtingen);
• de verwachtingen voor de vraag naar goud uit China (zowel voor beleggingen als voor sieraden).

Dollar doet ook mee

De relatie tussen aandelenvolatiliteit en de goudprijs is niet eenduidig. Dat wil zeggen dat als de aandelenmarkten dalen, de goudprijs niet automatisch stijgt. Bijvoorbeeld als de Amerikaanse dollar zijn rol als veilige haven opeist (dit is niet altijd het geval) bij een aanzienlijke verslechtering van het beleggerssentiment. De goudprijs zal dan dalen of in het beste geval gelijk blijven, maar zeker niet stijgen.

De ontwikkeling van de goudprijs is dus niet zo eenvoudig uit te leggen als men zou denken. In aanloop naar de mondiale crisis in 2008 steeg de goudprijs eerst omdat beleggers ervan uitgingen dat meer onzekerheid de goudprijs zou steunen. Maar op het hoogtepunt van de crisis daalde de goudprijs juist. Dit kwam toen door een enorme schaarste aan dollars. De dollar steeg in een korte tijd omdat beleggers alleen nog de meest liquide beleggingen zochten. Andere beleggingen, inclusief goud, werden van de hand gedaan.

Kortom, actuele ontwikkelingen op de financiële markten lijken weliswaar vaak op ontwikkelingen in het verleden, maar zijn toch altijd net iets anders. Het blijft een uitdaging om altijd de nuance te zien die het verschil maakt. Wie er blind van uitgaat dat de goudprijs stijgt in een crisis, slaat naar mijn mening de plank mis.