Academy | Hoe komen Erik, Roos, Maarten en Floris de crisis door?

Redacteuren Karel Mercx en Stephen Hendriks houden voor de Academy voorbeeldportefeuilles bij van vijf ijkpersonen met heel verschillende profielen. In dit artikel zien we hoe deze portefeuilles zich hebben gehouden in de recente beurskrach. Ook kijken we of er aanpassingen nodig zijn en wat de rendementsverwachtingen zijn voor een belegger die nu met deze profielen instapt.

Doel en horizon ijkpersonen

Floris is eind twintig en heeft nog tientallen jaren voordat hij het geld van zijn beleggingen nodig heeft als aanvulling op zijn pensioen. Roos is begin veertig en heeft twee financiële doelen. Ze heeft over tien jaar geld nodig om de studie van haar dochter te betalen en wil over een jaar of twintig vermogen hebben om zorgeloos van haar oude dag te kunnen genieten. Maarten is een vijftiger die zelf een financiële buffer wil opbouwen omdat het vertrouwen in zijn pensioenfonds wat is gedaald.

En dan is er Erik, de oudste van de ijkpersonen. Zijn beleggingsprofiel kent een offensieve en een defensieve variant. Dat komt door de lage rente. Vroeger kon je met 5% rendement op een spaarrekening een uitkering van €50.000 maken op een vermogen van €1 mln, maar dat is niet meer mogelijk. Met de rente op nul kan je vasthouden aan een defensieve strategie en daarmee accepteren dat je rendement veel lager wordt dan 5% of toch proberen om die 5% rendement per jaar bij elkaar te sprokkelen door middel van een offensievere beleggingsstrategie. We hebben beide keuzes uitgewerkt in een ijkpersoon Erik Defensief en een ijkpersoon Erik Offensief.

De kans is groot dat uw eigen beleggingsprofiel sterke overeenkomsten vertoont met het profiel van een van onze ijkpersonen. Leeftijd is daarbij niet per definitie doorslaggevend. Bent u 45 jaar en is uw enige doel om over 25 jaar een zo groot mogelijk vermogen te hebben, dan is Floris een betere ijkpersoon dan Roos. Floris kan namelijk in beleggingen stappen die op zeer lange termijn het hoogste rendement opleveren, terwijl Roos er rekening mee moet houden dat ze over een aantal jaar al beleggingen moet gaan verkopen om de studie van haar dochter te financieren.

Permanent verlies voorkomen

Natuurlijk heeft de recente beurskrach ook de portefeuilles van de ijkpersonen geraakt. Dat er ooit zo’n tijd zou komen, is geen verrassing. Op lange termijn beweegt de financiële wereld altijd met golfbewegingen, van extreem enthousiasme naar extreem pessimisme. Het stond dus wel min of meer vast dat we ooit een keer door een zware crisis zouden gaan. Het allerbelangrijkste op zo’n moment is te voorkomen dat er permanent verlies van kapitaal optreedt. Dit betekent dat er in de portefeuille alleen maar beleggingen zitten die zullen herstellen en dat er wordt vastgehouden aan de rendementen die in het financiële plan staan, ondanks de schade op korte termijn.

Een interessante indicator bij een crash is de maximale drawdown. Hierbij kijk je naar de gehele looptijd van een portefeuille om het slechtste instapmoment (de piek van de portefeuille) en het slechtste uitstapmoment (de bodem van de portefeuille) te bepalen. Dit is een maatstaf voor de risico’s van een beleggingsportefeuille. De nieuwe drawdowns in de portefeuilles van de ijkpersonen zijn ronduit dramatisch: Erik Defensief verloor in de crash 24,0%, Maarten leverde 29,0% in, Roos verspeelde 30,7%, Erik Offensief raakte vanaf de top 31,0% kwijt en Floris zelfs 33,9%.

Van record naar nul

Wat de crash extra pijnlijk maakte, was de snelheid ervan. Rond 19 februari bereikte elke ijkpersoon een nieuwe recordstand en op 18 maart bereikte elke portefeuille een nieuw dieptepunt. Roos was de enige ijkpersoon die tussen 31 september 2016 en 18 maart 2020 geen verlies had, al stelde haar winst met 0,6% niet veel voor. In nog geen maand tijd werd een periode van vier jaar aan koersstijgingen en oplopende rendementen helemaal teniet gedaan door de reactie van de financiële markten op het coronavirus.

Hoewel de maximale drawdown bij Erik Defensief het kleinst was, hakte de crash er bij deze portefeuille extra zwaar in. Het doel ervan was immers in de eerste plaats vermogensbehoud. Het in stand houden van het vermogen was dus belangrijker dan het laten groeien ervan. Maar het liep anders. De scherpe daling werd veroorzaakt doordat letterlijk alle onderdelen van de portefeuille op de financiële markten in de uitverkoop gingen en dat schuilen nergens meer mogelijk was. De twee opvallendste dalers waren veilige bedrijfsobligaties en goud. De eerste categorie ging onderuit omdat in een economische depressie zelfs de veiligste bedrijfsobligaties niet meer veilig zijn. De tweede verloor terrein omdat de behoefte aan cash geld groter was dan de behoefte aan veilige havens.

Snel herstel

Overheden en centrale banken hebben sinds begin maart echter niet stilgezeten. Elke week kwamen ze met nieuwe plannen om het tij op de financiële markten te keren, en dat heeft uiteindelijk geresulteerd in herstel. Het opkopen van obligaties door centrale banken heeft ervoor gezorgd dat dit herstel sinds het dieptepunt op 18 maart het sterkst is geweest voor Erik Offensief (18,9%). Andere portefeuilles zijn sinds die dag echter ook ruim in de dubbele cijfers gestegen, met +17,6 voor Floris, +16,5% voor Roos, +15,3% voor Erik Defensief en +15,2% voor Maarten. Dit wil echter niet zeggen dat de maximale drawdown definitief is. Dat is voor elke portefeuille pas het geval als er een nieuwe hoogste stand ooit wordt neergezet.

Rendementsverwachting

De recente beurskrach heeft nauwelijks gevolgen gehad voor de aandelenrendementen die wij voor de komende tien jaar verwachten (zie tabel). Toen we met de portefeuilles begonnen, op 30 september 2016, hadden Europese aandelen op basis van de Shiller k/w een waardering van 24,53. Nu is dat 23,27. Destijds verwachtten we voor een belegger die toen instapte een jaarlijks gemiddeld rendement van 4 à 7% over een periode van tien jaar. Wij denken nog steeds dat dit realistische rendementen zijn voor de periode 2016-2026, en ook voor de periode 2020-2030. De portefeuilles van de ijkpersonen blijven om die reden ongewijzigd.