Corona een blijvertje voor olieprijs
De afgelopen weken kenmerkten zich onder meer door een nieuwe prijsoorlog tussen OPEC (Saudi-Arabië) en non-OPEC (Rusland), de grootste vraaguitval uit de geschiedenis als gevolg van de coronavirusmaatregelen en negatieve olieprijzen in de VS door een tekort aan opslagcapaciteit. Hoewel de vraag naar olie voorlopig niet volledig zal herstellen, hoeft dat voor de olieprijs niet uit te maken. De olieprijs heeft dit jaar een ongekend grillig en volatiel patroon laten zien. De Brent-olieprijs noteerde aan het begin van het jaar nog ruim boven de $70 per vat.
De maatregelen om het coronavirus in China in te dammen resulteerden in een lagere vraag naar olie en zorgden voor de eerste prijsdruk in januari en februari. Toen vervolgens de OPEC op 6 maart niet in staat bleek om met haar partners tot een nieuw productieverlagingsakkoord te komen, kreeg de prijsverlaging extra vaart. De gedeeltelijke lockdown voor Europa en de VS vanaf de tweede helft van maart bracht de vraag naar olie uiteindelijk in een vrije val. De ‘perfect storm’ was compleet.
Lesje geleerd
Het aanbod van olie voegt zich normaal gesproken naar de olievraag. Dit gebeurt echter niet in hetzelfde bizarre tempo als waarin de vraag de voorbije maanden is gedaald, en dit leidde tot een snelle stijging van de olievoorraden.
Hoe weinig opslagcapaciteit er beschikbaar was, bleek pas goed op 20 maart. Dat was de dag dat de prijs van West Texas Intermediate (WTI) daalde tot -$40 per vat. Ja, u leest het goed: minus 40 dollar per vat. Een dag voor de expiratie van het contract voor de (fysieke levering van olie in de) maand mei waren er enkele partijen in de markt die wél de contracten bezaten, maar níet de olie fysiek geleverd wilden krijgen. Normaal gesproken is dat geen probleem, want dan verkoop je zo’n contract aan een partij die wel fysiek de olie wil ontvangen. Maar als gevolg van het tekort aan opslagcapaciteit hadden die partijen geen interesse, en sloeg de paniek toe.
Ik denk dat alle hedgefondsen en ETF’s hun lesje wel hebben geleerd. In het vervolg zullen zij ervoor zorgen dat zij hun posities tijdig zullen draaien naar contracten met levering verder in de toekomst om daadwerkelijke levering te voorkomen. Toch valt een nieuwe paniekaanval, met negatieve prijzen tot gevolg, niet meer volledig uit te sluiten.
Blijvende uitval vraag naar olie
De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus te voorkomen zorgen voor een sterke daling van de olievraag. Nu de lockdowns langzaam maar zeker worden versoepeld, zal de economie weer op stoom komen en zal ook de vraag naar olie weer toenemen.
Toch denk ik dat een deel van de vraaguitval blijvend is, vooral in Europa. Met name het woon-werkverkeer zal afnemen doordat is gebleken dat thuiswerken voor veel beroepen een prima oplossing is en veel kantoren niet ingericht zijn op de anderhalve-meter-economie. Ook het zakelijke vliegverkeer zal kritisch tegen het licht worden gehouden door de toename van webinars en online vergaderen. De nieuwe groei van de vraag naar olie zal vooral uit Azië en Afrika komen. Dat was al het geval, maar de invloed hiervan op de totale vraag zal nu geremd worden door een mogelijk blijvend lagere vraag in Europa.
Voorzichtig herstel olieprijs
Financiële markten zijn opportunistisch. Op het moment dat er hoop is op betere tijden zullen er marktpartijen zijn die hiervan willen profiteren. De laatste tijd zien we al dat de olieprijs weer voorzichtig steun vindt bij de gedachte aan vraagherstel, productiebeperkende maatregelen door OPEC+ én het feit dat de productie in de VS snel afneemt. De verwachting dat de markt weer in balans zal komen, is voldoende voor voorzichtig prijsherstel. Aangezien er over enige tijd een nieuwe balans zal worden gevonden tussen de (lagere) vraag naar olie en het aanbod, is een hogere olieprijs ook gerechtvaardigd.
De olie die wordt geproduceerd heeft ook een kostprijs, en dat zal op termijn de minimale prijs zijn. Om toekomstige noodzakelijke investeringen te kunnen doen, verwacht ik een prijsherstel tot $40 à 50 per vat richting het einde van 2020 en in 2021. Veel hoger zal het voorlopig niet worden, gezien de enorme voorraden die zijn (en worden) opgebouwd.
Drie factoren
Zo’n prijsherstel is wel sterk afhankelijk van drie belangrijke factoren: 1) er moeten niet opnieuw lockdowns worden ingesteld, 2) de OPEC en haar partners moeten zich aan de gemaakte afspraken houden, en 3) de markt moet vertrouwen houden in het vinden van een nieuwe balans tussen vraag en aanbod. Iedere teleurstelling of tegenvaller die mogelijk gevolgen zal hebben voor de vraag naar of het aanbod van olie, zal leiden tot flinke prijsbewegingen.
We kunnen dus helaas niet uitsluiten dat er opnieuw negatieve prijzen op de handelsschermen komen. Voor beleggers blijft het daarom zaak om voorzichtig te blijven en de verleiding van het prijsherstel te wegen tegen het risico op flinke prijsdalingen. Hoewel het een simpel spel van vraag en aanbod lijkt, is de oliemarkt zeer complex gebleken. Dat heeft al veel beleggers op het verkeerde been gezet. Geopolitiek en overheidsingrijpen zijn nu eenmaal belangrijke factoren die voor onverwachte verstoringen in het ‘normale’ spel kunnen zorgen.
Hans van Cleef is senior energy economist bij ABN Amro.