Thema-ETF’s | Mooie trend maakt nog geen mooi rendement

Beleggen in een ETF die is gericht op een bepaalde trend of een bepaald grensverleggend thema. Het klinkt aantrekkelijk, maar levert beleggen in Thema-ETF's ook daadwerkelijk een goed rendement op?

Mensen houden van een mooi verhaal. En beleggers zijn net mensen, dus ook die vinden een mooi verhaal niet te versmaden. Daardoor laten aandelen die ondersteund worden door een mooi verhaal – dat uiteraard een prachtige toekomst voorspelt – vaak hoge rendementen zien. Een goed voorbeeld is Tesla. De resultaten van deze elektrische-autobouwer konden moeilijk verklaren waarom het bedrijf  zo’n gigantische beurswaarde heeft.

De verklaring voor de beurswaarde zit in het verhaal: klimaatverandering dwingt de mensheid om auto’s die rijden op fossiele brandstoffen te vervangen door elektrische auto’s, en als elektrisch rijden de standaard wordt komen consumenten uit bij Tesla want dat bedrijf maakt de mooiste batterij-aangedreven auto’s. Het verwachte einde van het verhaal is dat Tesla als winnaar uit de bus komt.

Thema-ETF’s

Naast verhalen over individuele bedrijven, zijn er natuurlijk ook grotere verhalen, die de grenzen van landen en zelfs continenten overstijgen. Denk daarbij aan het al genoemde thema klimaatverandering, maar ook aan ontwikkelingen als bijvoorbeeld robotisering en vergrijzing. Voor beleggers klinken deze verhalen aantrekkelijk, omdat ze vaak een grote verandering in de nabije toekomst aankondigen – en grote veranderingen kunnen grote beleggingswinsten opleveren. Aanbieders van ETF’s spelen hier op in door producten aan te bieden die zijn gekoppeld aan een trend of thema.

Zonnecellen

Helaas resulteert niet elk verhaal over elke belangrijke toekomsttrend in een mooie belegging. In het recente verleden hebben we een paar ontwikkelingen gezien die in veelbelovende beleggingen leken te resulteren, maar die uiteindelijk toch niet bijzonder winstgevend bleken – en soms zelfs dramatisch verlieslatend. Wie bijvoorbeeld in 2008 via de Invesco Solar ETF belegde in zonne-energie kijkt ondanks een koersexplosie in 2020 tegen nog altijd zware verliezen aan.

Deze trend was een jaar of tien geleden nog een grote belofte, en sindsdien heeft de technologie in deze sector inderdaad een enorme vlucht genomen. Maar beleggers die hoopten dat dit succes ook beleggingswinst zou opleveren, zijn van een koude kermis thuis gekomen.

Smartphones

Een andere trend die de beloften voor een groot deel heeft ingelost, is de smartphone. Er zijn nu meer dan 3 miljard mensen met een smartphone. De meesten van hen gebruiken het toestel zeer intensief, zodat telefonie in veel gevallen een ondergeschikte functie is geworden. Maar of die stormachtige ontwikkeling zich ook automatisch heeft vertaald in mooie beleggingswinsten?

Op het eerste gezicht ben je misschien geneigd te zeggen van wel. Zo is er een Amerikaanse ETF gericht op de smartphone, de First Trust NASDAQ Smartphone Index Fund, die vanaf 2011 tot 2019 (eerste publicatie artikel) een rendement heeft behaald van +70,6% inclusief dividend. Niet slecht, maar een belegging in een S&P500 ETF, die de brede index volgt, had over diezelfde periode een rendement van +138,5% opgeleverd – bijna het dubbele dus. Deze zeer succesvolle trend heeft beleggers dus opgezadeld met een benedengemiddeld resultaat.

Het komt overigens ook voor dat een nieuwe ontwikkeling weliswaar zeer vooruitstrevend en veelbelovend is, maar er toch niet in slaagt om aan alle hooggespannen verwachtingen te voldoen. Dat is gebeurd met bijvoorbeeld 3D-printing. Veel analisten hoopten en verwachtten dat de 3D-printer gemeengoed zou worden.

Aan het begin van dit decennium voorspelden ze nog dat het normaal zou worden dat particulieren thuis zo’n printer zouden hebben. Wie nu naar de markt kijkt, ziet echter dat de 3D-printer weliswaar geen mislukking is geworden, maar dat de techniek ook zeker niet het succes heeft gebracht dat ervan verwacht werd.

Oorzaken matig rendement

Maar hoe kan het dan dat ETF’s waarmee wordt ingespeeld op trends die wél tot een grote doorbraak leiden, lang niet altijd goede rendementen opleveren? Een belangrijke oorzaak is dat niet alle bedrijven die op een dergelijke succesvolle trend inspelen, op individueel niveau succesvol zijn. In een ETF zullen misschien een aantal winnaars zitten, maar ook verliezers. Die laatste groep komt het totaalrendement uiteraard niet ten goede. Daarbij speelt ook nog de vraag hoeveel winst er in een sector behaald kan worden. Als daar veel geld verdiend wordt, kan dat nieuwkomers aantrekken die zorgen voor meer concurrentie en daarmee lagere marges.

In het geval van de genoemde zonne-energie-ETF kwamen vooral westerse producenten van zonnecellen in de problemen door scherpe concurrentie van nieuwe Chinese aanbieders. Grote verliezen waren het gevolg. En ook al is een aantal van de geselecteerde bedrijven zeer succesvol, er zijn vaak ook bedrijven die de beloften niet hebben kunnen waarmaken. Het rendement van de succesbedrijven moet dan hoog genoeg zijn om verliezen bij bedrijven die het uiteindelijk niet redden meer dan goed te maken. Dat lukt niet altijd.

Hoge waardering

Een andere mogelijke oorzaak van de tegenvallende resultaten van trend-ETF’s is dat de waarderingen vaak al hoog zijn tegen de tijd dat ze geïntroduceerd worden. Het kost tijd om nieuwe productiecapaciteit op te zetten, nieuwe klanten te vinden en deze te bedienen. Vervolgens duurt het even voordat de buitenwereld doorheeft dat er een nieuwe groeiende markt is ontstaan.

Tegen de tijd dat zo’n nieuwe sector echt populair wordt bij beleggers, zijn de desbetreffende aandelen vaak al flink in waarde gestegen. Als op zo’n moment een ETF wordt geïntroduceerd, betaal je als belegger al voor de verwachte groei. Als die groei hoger uitvalt zit je goed, maar als de groei conform de verwachtingen is, kan je geen bovenmatig rendement verwachten. Valt de groei tegen, dan zijn de rapen gaar.

Inhoud dekt lading niet

Naast een tegenvallend rendement zijn er nog andere problemen met thema-ETF’s. Zo zit er niet altijd in wat je zou verwachten. Een mooi voorbeeld is de iShares Dow Jones Sustainability ETF (ISIN code: IE00B57X3V84). Die bevat bijvoorbeeld aandelen van mijnbouwbedrijf Rio Tinto, olie- en gasreus Shell en graafmachinemaker Caterpillar. De meeste mensen die op zoek zijn naar duurzame beleggingen, zullen niet snel aan deze bedrijven denken.

Er zitten wel aandelen in die duurzaam te noemen zijn, zoals die van windmolenproducenten Vestas en Siemens Gamesa, maar de weging daarvan is erg laag. Van de twee laatst genoemden is de gezamenlijke weging 0,14%. Shell alleen is al goed voor een weging van 0,92%.

Extra kosten

Het vervelende is dat je voor trend- of thema-ETF’s wel vaak extra moet betalen. Zo ook voor de zojuist genoemde Sustainability ETF. Die kost 0,6% per jaar, en dat is vrij veel. Een ETF waar vergelijkbare aandelen inzitten, maar die niet het etiket ‘duurzaam’ heeft, is vaak een stuk goedkoper. Een mooi voorbeeld is de iShares EMU Large Cap ETF (ISIN code: IE00BCLWRF22).

Daarin zitten aandelen als Total, ASML en Siemens, maar deze kost slechts 0,49%. En als klap op de vuurpijl was de CO2-uitstoot bij deze ETF in 2019, 164,7 ton per miljoen dollar omzet, lager dan die van de ‘duurzame’ Sustainability ETF. Die stootte in 2019 176,7 ton CO2 uit per miljoen dollar omzet. De ‘niet-duurzame’ EMU Large Cap ETF is dus goedkoper én duurzamer.

Uitzondering

Gelukkig zijn er wel positieve uitzonderingen op de vele teleurstellingen in de wereld van de trend-ETF’s. In de iShares Automation & Robotics ETF (ISIN code: IE00BYZK4552) zitten bedrijven die ten minste 50% van hun omzet uit automatisering en robotisering halen. In deze ETF zit zo’n $2 mrd aan belegd vermogen, een respectabel bedrag voor een thema-ETF.

De kosten vallen mee: 0,4%. Deze ETF haalde sinds de start in september 2016 tot halverwege 2019 (eerste publicatie artikel) een rendement behaald van 51,1%. Daarmee doet de ETF het beter dan de S&P500-index, die inclusief dividend op 38,2%  staat. Dit hoge rendement van de ETF is natuurlijk geen garantie voor de toekomst, maar het is wel een positief teken.

Concluderend kunnen we zeggen dat er helemaal niets mis is met een mooi verhaal, maar dat het niet altijd verstandig is om er je beleggingsbeslissingen op te baseren. Een mooi verhaal maakt niet per definitie een goede belegging. Sterker nog: veel ETF’s die zijn gelanceerd op basis van aansprekende verhalen, leveren een lager dan gemiddeld rendement op.

Bij de keuze van een thema-ETF is het goed om dit in het achterhoofd te houden. Kijk ook goed naar de inhoud van de ETF – zijn de gekozen aandelen representatief voor het thema? – en hou tot slot goed de kosten in de gaten.