Bitcoin | Hoeveel risico willen beleggers nog nemen?

Beleggen betekent dat je eigenaar wordt van de huidige en toekomstige kasstromen. Dit valt alleen te bereiken met obligaties, aandelen en het verhuren van vastgoed. Elke investering die geen jaarlijkse kasstroom oplevert, is dus strikt genomen geen belegging. Dit betekent dat veel mensen die in de regel als beleggers worden gezien, in wezen speculanten zijn. Speculeren is immers het kopen van iets met vermogenswaarde in de hoop dit te kunnen verkopen voor meer geld dan je er zelf voor betaald hebt.

Huizen zijn bijvoorbeeld zulke speculatie-objecten. Gezien de prijsstijgingen van de laatste dertig jaar, en zeker de laatste vijf jaar, is dat niet verrassend. Een blik op de lange termijn geeft echter een ander beeld te zien. De Herengracht-index, die de voor inflatie gecorrigeerde prijs meet van een huis aan de Amsterdamse Herengracht, geeft, gecorrigeerd voor inflatie, over een periode van honderden jaren geen prijsstijging te zien. Wel zijn er tussentijds hoge toppen en diepe dalen, maar per saldo zijn de prijzen gelijk gebleven. Dit komt omdat er geen waardecreatie plaatsvindt. Net als een paar honderd jaar geleden, is een huis ook nu bedoeld om in te wonen.

De markt voor grondstoffen heeft het de afgelopen eeuwen zelfs nog slechter gedaan dan de huizenmarkt. Sinds 1802 heeft de grondstoffenindex CRB een gemiddeld jaarlijks rendement gegeven dat 0,8% procentpunt onder de inflatie ligt. Dit komt vooral door technologische vooruitgang in de agrarische sector, die heeft gezorgd voor een steeds hogere opbrengst per vierkante meter.

Deze teleurstellende opbrengsten op (zeer) lange termijn willen uiteraard niet zeggen dat er met vastgoed en grondstoffen op korte termijn geen mooie winsten kunnen worden behaald. Integendeel. Op basis van historische gegevens zijn er door de eeuwen heen betrouwbare strategieën ontwikkeld die succesvolle speculatie in deze markten mogelijk maken. Zo zijn grondstoffen aantrekkelijk als de inflatie oploopt en is het kopen van vastgoed aantrekkelijk als het object laag geprijsd is ten opzichte van de huur.

Is bitcoin wel een echte belegging?

Gezien het bovenstaande, zal het geen verrassing zijn dat ik ook cryptomunten zoals de bitcoin niet als een echte belegging beschouw. Bij bitcoins is het speculatie-element zelfs nog groter dan bij grondstoffen en vastgoed, omdat er geen praktische toepassing voor bestaat. Cryptomunten bestaan bovendien pas sinds 2009, waardoor de data-reeksen te kort zijn om op basis van het historische koersbeeld iets zinnigs over de toekomst te kunnen zeggen.

De laatste negen jaar heb ik vooral op ‘gevoel’ naar de cryptomarkt gekeken, en daarbij beperkte ik me tot de bitcoin omdat hier vanwege zijn leidende positie in de markt de minste risico’s aan verbonden waren. De bitcoin kwam in 2013 voor het eerst op mijn radar. In dat jaar ging de munt van $100 naar $1000 per stuk omdat hij werd ontdekt door IT-nerds. Mijn redenering was simpel: als de slimmeriken er iets in zien, is het een kwestie van tijd voordat andere mensen het ook snappen. In 2016 was de prijs op $540 de helft van de top van 2013. Ik schreef in antwoord een lezersvraag dat de bitcoin een blijvertje zou zijn en dat de prijs verder omhoog zou gaan.

In januari 2017 was ik enthousiast over de bitcoin omdat de top van 2013 werd overtroffen. In de technische analyse geldt het als een sterk en betrouwbaar signaal als een hoogtepunt van een aantal jaren geleden sneuvelt. Daarbij vertelde mijn gevoel me dat het moment was gekomen dat de bitcoin de sprong naar het grote publiek ging maken. De prijs van de bitcoin ging dat jaar naar $20.000.

De derde en vooralsnog laatste keer dat ik enthousiast was over de bitcoin was in november 2020. De reden was toen dat institutionele beleggers bitcoins gingen kopen. Sommige bedrijven in de S&P500 gingen bovendien bitcoins kopen om ze op de balans te zetten. De prijs ging snel van $15.000 naar $60.000 aan het einde van eerste kwartaal van 2021. Inmiddels staat de koers daar met $38.000 weer ver onder, na een top van bijna $70.000 in november, en is het zoeken naar factoren die de vierde golf in gang kunnen zetten.

Correlatie bitcoin en Nasdaq

Er is een gerede kans dat die vierde golf nog ver weg is. Het grootste obstakel is denk ik dat steeds meer mensen bitcoins hebben, waardoor de correlatie tussen de Amerikaanse Nasdaq en de bitcoin steeds groter aan het worden is. De bitcoin is daardoor steeds afhankelijker van wat de Nasdaq doet. De reden dat ik hiervoor niet naar de S&P500 kijk, is dat de Nasdaq-aandelen het meer moeten hebben van de toekomst dan bedrijven in de S&P500.

Een paar voorbeelden. Het beste jaar voor het nemen van risico was 2017. De VIX, de angstmeter van de Amerikaanse aandelenmarkt, stond over dat jaar gemiddeld op 11,1 en de hoogste jaarstand was 17,3. Zo’n laag gemiddelde en zo’n lage koerstop is in geen enkel ander jaar voorgekomen. Dit extreme vertrouwen bracht de bitcoin van $1000 naar $20.000. Dat is niet vreemd, want hoe rustiger de beurs beweegt, hoe meer risico beleggers durven te nemen. De Nasdaq liep in dat jaar met 33% op.

 In 2018 schoot de gemiddelde volatiliteit van Amerikaanse aandelen omhoog met 50% en de hoogste stand van de VIX was 50,3. Dat is ongeveer driemaal zo hoog als de hoogste stand uit 2017. De bitcoin kon dit geweld van aandelen niet aan, en de koers ging van $20.000 naar $4000. De Nasdaq verloor 23% in de tweede helft van 2018. In 2019 schoot de Nasdaq met 40% omhoog, terwijl de koers van de bitcoin verdubbelde. Sinds maart 2020 is de correlatie tussen de bitcoin en de Nasdaq helemaal groot. De bitcoin bereikte de laagste koers van de afgelopen jaren op 16 maart 2020 en de Nasdaq op 23 maart 2020.

Beide assets reageerden precies hetzelfde toen de Fed in maart 2020 aankondigde een paar biljoen dollar uit de geldpers te halen. Eind 2020 bereikten de bitcoin en de S&P500 beide een nieuwe recordstand. Dat is allemaal geen toeval. De bitcoin en Nasdaq bewegen namelijk niet op fundamentele waarden, maar op de bereidheid van beleggers om te speculeren. Het is dan ook niet vreemd dat de correlatie tussen de Nasdaq en bitcoin toeneemt. Als steeds meer aandelenbeleggers zowel aandelen als bitcoins in portefeuille hebben, reageren beide vermogenscategorieën steeds meer in lijn met elkaar – of het nu de hebzucht of de angst is die de boventoon voert.

Normale koersen

Gezien deze sterke correlatie, is de grote vraag voor de bitcoin wat de Nasdaq gaat doen. Hiervoor kijk ik naar de S&P500. De Nasdaq is namelijk een hefboom op de S&P500, en voor laatstgenoemde zijn gegevens vanaf 1871 beschikbaar. In mijn eerste columns van dit nieuwe jaar schreef ik dat de afgelopen drie jaar voor de S&P500 een van de beste perioden ooit vormden. Is historisch gezien een rendement van zo’n 30% in drie jaar tijd normaal, de afgelopen jaren lag dat veel hoger.

Zelfs na de koersdalingen als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne, resteert over de laatste drie jaar nog altijd een winst van 66%. En zelfs al is het rendement op Amerikaanse aandelen de komende zes jaar 0%, dan is het rendement over een periode van negen jaar – dankzij het rente-op-rente-effect – nog precies in lijn met het historisch gemiddelde.

Het is een kwestie van tijd voordat Amerikaanse aandelen weer gaan bewegen richting normale rendementen. Dat zal niet alleen voor beleggers in de S&P500 en Nasdaq leiden tot teleurstellende beleggingsresultaten, maar ook voor bitcoin-speculanten. De bitcoin is een hefboom op de Nasdaq en nu de correlatie tussen de twee groter is dan ooit – op 24 februari bereikte de Nasdaq-future als gevolg van de Russische inval zijn laagste stand om 8.25 uur en de bitcoin om 6.42 uur – voorzie ik dan ook verdere koersdalingen voor de cryptomunt. Maar vanzelfsprekend blijf ik de Nasdaq, de bitcoin én de correlatie daartussen scherp in de gaten houden.