Profiteren van volatiliteit is nog niet zo eenvoudig

Wanneer aandelen weinig bewegen, is er vertrouwen; wanneer ze sterk fluctueren, heerst onrust op de markt. De dagelijkse schommelingen in aandelenkoersen worden volatiliteit genoemd. In de financiële markten heeft dit begrip vaak een negatieve lading, omdat het meestal wordt geassocieerd met dalende koersen. Zoals het gezegde luidt: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. En een paard beweegt nu eenmaal veel sneller dan de benenwagen.

Profiteren van volatiliteit op de beurs is een uitdaging, omdat grote koersschommelingen vaak samengaan met irrationeel gedrag van beleggers. In plaats van doordachte keuzes te maken, handelen velen op basis van emotie. Een treffend voorbeeld hiervan is het aandeel Unilever tijdens de mondiale financiële crisis.

Financiële storm

Terwijl het Westen te maken had met een financiële storm, floreerden de opkomende markten. Unilever haalde destijds al het merendeel van zijn omzet uit markten buiten Europa, en deze regio’s presteerden uitstekend. De cijfers van Unilever spraken boekdelen: de ebitda-marge, een cruciale financiële waarde die aangeeft hoeveel winst een bedrijf overhoudt na operationele kosten, steeg gestaag: van 16,1% in 2006, naar 16,8% in 2007, en zelfs naar 20,2% in 2008. Hogere marges leiden doorgaans tot een hogere waardering.

Toch werd Unilever hard geraakt door de langzame beurscrash: de aandelenkoers ging in die periode met 50% naar beneden. Dit laat zien dat zelfs bedrijven met groeiende resultaten niet veilig zijn voor de grillen van volatiliteit.

Lees ook Welke broker biedt het beste totaalpakket in 2025

Er is echter een specifieke groep bedrijven die niet alleen operationeel geacht worden te profiteren van meer beweeglijkheid op de beurs, maar ook in hun aandelenkoers. De formulering ‘geacht worden’ is bewust gekozen, omdat het in de praktijk ingewikkelder ligt dan veel beleggers aannemen.

Flow Traders 

Flow Traders wordt vaak gezien als hét aandeel dat direct zou moeten profiteren van toenemende volatiliteit. Deze reputatie heeft het fondsenhuis grotendeels te danken aan de duizelingwekkende gang van zaken in 2020. In slechts zeven maanden behaalde Flow Traders een totaalrendement van 81%, terwijl de AEX in diezelfde periode 10% inleverde.

Het bedrijfsmodel van Flow Traders is gebaseerd op het bieden van liquiditeit, door continu koop- en verkoopprijzen aan te bieden op de financiële markten. In 2020 waren paniek en extreme bewegingen de norm: de S&P500 kelderde in slechts één maand met 33%, een dieptepunt dat de extreme daling van 28% in 1987 overtrof. Dit zorgde voor enorme handelsvolumes. Beleggers handelden op impuls en naar de actuele prijzen werd niet gekeken, wat voor Flow Traders een gouden kans was. Door de grotere spreads tussen bied- en laatprijzen kon het handelshuis uitzonderlijke winsten behalen.

Opnieuw onrust op de markten

In 2022 kenden de markten opnieuw onrust. De angstmeter VIX steeg maar liefst zes keer boven de grens van 30, wat overeenkomt met paniek. Toch was de situatie minder extreem dan in 2020. Hoewel de AEX in de eerste tien maanden van 2022 20% verloor, en technologieaandelen zoals ASML zelfs 40% daalden, deelde Flow Traders zelf ook in de malaise.

Het aandeel zakte eveneens met 40% alsof het een technologiebedrijf was zoals ASML. Dit laat zien dat de paniek van 2020, waarin beleggers massaal dachten dat het financiële systeem op instorten stond, veel lucratiever voor Flow Traders uitpakte dan de toch ook flinke paniek van 2022. 

Extreme marktomstandigheden zijn zeldzaam

Het nadeel van Flow Traders is dat extreme marktomstandigheden, waarin het bedrijf excelleert, zeldzaam zijn. Gemiddeld denken beleggers maar eens in de tien tot twintig jaar dat de financiële wereld ten onder dreigt te gaan. Hierdoor is Flow Traders voor mij geen aantrekkelijke keuze. Hoewel het bedrijf in tijden van crisis enorme winsten kan behalen, verdwijnt die voorsprong zodra de rust wederkeert.

Sinds 1 januari 2020 is het totaalrendement van Flow Traders slechts 50%, terwijl de AEX sindsdien een rendement van +66% heeft behaald. Zelfs als de financiële wereld eens per vijf jaar op het randje van de afgrond lijkt te staan, blijft Flow Traders uiteindelijk de index niet voor. Collega Jeff Thijssen sprak als beheerder van de Offensieve Portefeuille onlangs ook zijn teleurstelling uit over Flow Traders. Hij besloot het aandeel uit de portefeuille te verwijderen, zoals te lezen is in het kader.

Euronext 

Een andere vaak genoemde kandidaat bij toenemende volatiliteit is Euronext. In tegenstelling tot Flow Traders – dat concurrentie ondervindt van andere handelshuizen, die kunnen inspringen als de spread tussen bied- en laatprijzen te groot wordt – heeft Euronext een unieke positie.

Als beursuitbater van de markten in Amsterdam, Parijs, Brussel, Dublin, Oslo en Milaan genereert het bedrijf inkomsten uit transactiekosten die beleggers betalen bij het kopen en verkopen van financiële instrumenten. Hier kan geen concurrent ‘ertussen duiken’.

Gelijkenissen met Flow Traders

Het verhaal van Euronext vertoont gelijkenissen met dat van Flow Traders. In tijden van verhoogde volatiliteit neemt het handelsvolume aanzienlijk toe, omdat beleggers actiever worden. Ze handelen vaker om risico’s af te dekken, hun posities aan te passen of te speculeren op scherpe prijsbewegingen. Dit verhoogde handelsvolume vertaalt zich direct in meer inkomsten voor Euronext. Bovendien profiteert Euronext van de activiteit op zijn derivatenmarkten, zoals opties en futures, die populairder worden bij beleggers tijdens volatiele periodes.

Een voorbeeld van Euronext’s potentieel in turbulente tijden zagen we in 2020. Terwijl de AEX dat jaar tussen januari en oktober 10% inleverde, liep de aandelenkoers van Euronext bijna 50% op in diezelfde periode. De combinatie van verhoogde handelsvolumes en intensiever gebruik van derivaten droeg sterk bij aan dit succes.

Toch kent ook Euronext zijn tekortkomingen. Net als Flow Traders kende het een moeilijk jaar in 2022, met een koersdaling van 30% in de eerste tien maanden. Hoewel dit minder dramatisch was dan de 40% daling van Flow Traders, presteerde Euronext nog steeds slechter dan de AEX-index, die in diezelfde periode 20% verloor.

Arbitragestrategieën

Aandelen zoals Interactive Brokers, een partij die voornamelijk de meest actieve beleggers bedient, vertonen een opvallende gelijkenis met Flow Traders en Euronext. En zo zijn er nog een hele rits aandelen te noemen die altijd zouden moeten presteren in volatiele tijden, maar dat niet doen. In perioden waarin de wereld lijkt te vergaan, zoals tijdens de crises van 2008 en 2020, doen deze aandelen het inderdaad uitzonderlijk goed. Maar wanneer er paniek uitbreekt zonder een duidelijke ‘alles-of-niets’-dreiging, zoals in 2022, zijn hun prestaties juist dramatisch.

Wat werkte er dan wél in 2022? De enige sector die standhield, was die van fossiele brandstoffen. Deze sector staat erom bekend tijdens periodes van inflatie en volatiliteit sterk te presteren. ExxonMobil is een goed voorbeeld: over de eerste tien maanden van 2022 steeg het aandeel met 47%, terwijl de S&P500 24% inleverde. Dit betekende een outperformance van 71 procentpunten. Toch is ook de sector fossiele brandstoffen niet immuun voor paniek. Wanneer beleggers lijken te denken dat de wereld vergaat, zoals in 2008 en 2020, dalen deze aandelen net zo hard als de rest van de markt.

De enige echte mogelijkheid om altijd te profiteren van volatiliteit zonder blootgesteld te zijn aan door paniek gedreven koersdalingen, zijn investeringen die niet beursgenoteerd zijn. Deze bedrijven kunnen wel extra rendement maken in volatiele markten, zonder de druk van beleggers die in paniek hun aandelen dumpen. Zie het kader voor meer uitleg hierover.

Conclusie 

Het kopen van aandelen die direct profiteren van volatiliteit klinkt aantrekkelijk, maar in de praktijk word je vaak op het verkeerde been gezet. Warren Buffett omschrijft het fenomeen perfect met zijn analogie Mister Market. Mister Market is als een emotionele zakenpartner die je dagelijks een prijs biedt. Soms is hij uitbundig optimistisch en vraagt hij belachelijk hoge prijzen, terwijl hij op andere dagen door pessimisme wordt overmand en met sterk afgeprijsde waarderingen komt.

Het probleem met aandelen die profiteren van volatiliteit, zoals Flow Traders, is dat hun succes sterk afhankelijk is van onvoorspelbare en zeldzame marktomstandigheden. Ze excelleren in tijden van paniek met ongekende handelsvolumes, maar zodra de markten stabiliseren, verliezen deze aandelen vaak snel hun aantrekkingskracht. Volatiliteit is een grillige kracht; het komt in golven en is nooit permanent. Dit maakt het moeilijk om hierop te bouwen als beleggingsstrategie.

Het beste wat je kunt doen is gewoon mooie aandelen kopen. Die kunnen tijdens volatiliteit wel dalen, maar doordat de bedrijven erachter blijven doorgroeien, is het een kwestie van tijd voordat deze aandelen nieuwe hoogste standen ooit zullen aantikken. Daar gaat het mijns inziens om met beleggen: het vermogen op lange termijn laten groeien en geen tijdelijke winsten omdat je op de volatiliteit hebt ingespeeld.