Geld lenen kost steeds meer geld

Afgelopen week keurden de Bundestag en de Bundesrat het enorme pakket stimuleringsmaatregelen voor de Duitse economie goed. Daarin is een aanpassing van de schuldenrem opgenomen en wordt €500 mrd vrijgemaakt voor investeringen in infrastructuur.

Aandelenbeleggers zien deze Duitse investeringsbereidheid wel zitten. Sinds de aankondiging van het pakket op 4 maart zijn conjunctuurgevoelige DAX-aandelen zoals Heidelberger Materials (+24%), Siemens Energy (+21%) en Deutsche Bank (+16%) en MDAX-aandelen als Wacker Chemie (+22%) en Kion Group (+16%) fors opgelopen. Eerder had ook de Europese Commissie een plan gelanceerd waarmee lidstaten honderden miljarden euro’s extra in defensie kunnen investeren. De bedragen die worden genoemd zijn enorm en vragen een grote financiële inspanning van de (Europese) overheden.

En dat laatste komt eigenlijk op een niet erg gunstig moment. Die conclusie is bijna onvermijdelijk na lezing van de tweede editie van het Global Debt Report van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Het beeld dat uit dit rapport naar voren komt is nogal zorgelijk.

De overheidsschuld van de 38 OESO-landen, waar China en India en nog enkele andere belangrijke opkomende landen als Indonesië en Brazilië overigens niet toe behoren, is in 2024 opgelopen tot weer een nieuw record van $55 bln. De OESO verwacht eind dit jaar $59 bln op de borden te zien. Slechts vijf landen – de VS, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Frankrijk en Italië – waren goed voor ongeveer 85% van de nieuw geplaatste leningen in 2024.

Waarschuwing

In Nederland waarschuwt de AFM consumenten voor het aangaan van kredieten met de slogan ‘geld lenen kost geld’. Dat geldt echter evenzeer voor landen. In de periode 2015-2019 lag de verhouding tussen rentebetalingen op de schuldpositie en het bbp van de OESO-landen nog op 2,7%. In 2024 was dat al gestegen tot 3,3%. Daardoor gaven deze landen in 2024 meer uit aan rentebetalingen dan aan defensie, de woningsector en natuurbescherming.

En geld lenen zal de komende jaren ook alleen maar duurder worden, zo blijkt uit het Global Debt Report. Want ongeveer 45% van de totale schuld van de OESO-landen moet tussen nu en 2027 worden afgelost. Deze situatie is onder meer veroorzaakt door de recente uitgifte van korter lopende leningen in vooral de VS maar ook in Duitsland en Oostenrijk.

De OESO-economen berekenden dat eind vorig jaar meer dan de helft van de staatsschuld van de OESO-landen een couponrente had die onder de huidige marktrente ligt. Herfinanciering van die schuld tegen een hogere rente leidt dus onvermijdelijk tot hogere rentelasten. Dit is echter een geleidelijk proces, zelfs een scherp hogere rente op nieuwe schulden heeft in eerste instantie een beperkte impact op de totale rentelasten.

De keerzijde van dit proces is echter dat de invloed van de hogere rente op nieuwe schulden nog jarenlang voelbaar zal zijn. Nu centrale banken zich langzaam maar zeker terugtrekken uit de markt voor staatsobligaties moeten overheden op zoek naar nieuwe kopers. Deze zullen waarschijnlijk een hogere rente eisen dan de centrale banken en dat kan volgens de OESO leiden tot ‘meer volatiliteit’ op obligatiemarkt. En dat laatste is ook voor aandelenbeleggers geen aangenaam vooruitzicht.

Bekijk ook het dossier Beleggen in obligaties | Alle tips & artikelen op rij