De ervaringen van Fisher Investments Nederland: centrale banken en de kapitaalmarkten

advertorial

Beleggers zijn er vaak van overtuigd dat centrale banken, de instanties die in de meeste grote economieën verantwoordelijk zijn voor het monetair beleid, een stevige grip hebben op de economie en, in het verlengde daarvan, op de aandelenmarkten. Altijd wanneer een centrale bank aan de knoppen zit of commentaar geeft, speuren beleggers alle details af om te ontdekken wat dit voor de economie en de markten betekent. Maar zijn centrale banken echt zo invloedrijk als veel mensen geloven?

Fisher Investments Nederland denkt van niet. In dit artikel bespreekt Fisher Investments Nederland onze ervaringen met de beleidsmiddelen van centrale banken, de reële effecten van hun besluiten en waarom langetermijnbeleggers hun strategie niet alleen op de acties van centrale banken moeten baseren.

Doorgronden hoe centrale banken monetair beleid inzetten

Voordat we de invloed van centrale banken op de markten kunnen begrijpen, moeten we inzicht hebben in het functioneren van deze instanties. Sommige centrale banken, zoals de Amerikaanse Federal Reserve, hebben een dubbel mandaat en staan in voor een optimale werkgelegenheid, maar het primaire mandaat van de veruit de meeste centrale banken bestaat in het bevorderen van de prijsstabiliteit (dus de inflatie onder controle houden). Om die doelen te verwezenlijken beschikken centrale banken over allerlei verschillende beleidsmaatregelen waarmee ze proberen de hoeveelheid geld die in omloop is, te beïnvloeden. Laten we een aantal van deze middelen onder de loep nemen.

De korte rente

Misschien wel het allerbekendste en meestgebruikte middel in het beleidsarsenaal van centrale banken is het bijsturen van de rentetarieven, soms ook wel bestempeld als de ‘beleidsrente’ of de ‘overnight-rente’. Als een bank meer contanten nodig heeft om een tijdelijk tekort op te vangen of om aan eventuele reserveverplichtingen van de toezichthouder te voldoen, kan deze aankloppen bij de centrale bank of andere banken om geld te lenen tegen of rond de overnight-rente.

Wanneer een centrale bank haar overnight-rente verlaagd, kunnen banken goedkoper lenen bij de centrale bank en branchegenoten, waardoor banken mogelijk méér gaan lenen vanwege de lagere financieringskosten. In theorie kan een dergelijke ‘verruiming’ van het monetair beleid de economische groei bevorderen. En wanneer de centrale bank de overnight-rente juist ophoogt, kan het gebeuren dat banken minder geneigd zijn te lenen.

Maar wat Fisher Investments Nederland betreft, is het belangrijk te onthouden dat interbancaire leningen niet de enige factor zijn die de kredietomstandigheden kunnen beïnvloeden. Centrale banken stellen alleen de overnight-rentetarieven vast, die vooral gevolgen hebben voor de korte rente. Centraal bankiers hebben geen rechtstreekse invloed op de lange rente, waartegen consumenten en ondernemingen daadwerkelijk lenen. De lange rente is vooral afhankelijk van marktwerking (dat wil zeggen vraag en aanbod).

Openmarktoperaties

Dit is nog een middel uit de gereedschapskist van centrale banken waarmee ze de geldvoorraad kunnen beïnvloeden. Bij een openmarktoperatie wordt een centrale bank een actieve marktdeelnemer in een poging marktsegmenten bij te sturen waar de markt minder grip op heeft. Voor een opvallend voorbeeld gaan we terug naar de nasleep van de wereldwijde financiële crisis van 2008-2009, toen de Amerikaanse Federal Reserve (Fed), de Europese Centrale Bank (ECB), de Bank of England (BoE) en andere banken een beleidskoers van ‘monetaire verruiming’ – of QE, naar het Engelse Quantitative Easing – inzetten. Achterliggende redenering was dat een centrale bank het schuldpapier van haar eigen regio op grote schaal actief kon gaan aankopen, om zo de lange rente kunstmatig laag te houden. Beleidsmakers gingen ervan uit dat ze hiermee de vraag naar leningen zouden aanwakkeren en de economische groei dus zouden bevorderen.

Fisher Investments Nederland zou een heel boek kunnen volschrijven met de haken en ogen van deze logica en over de vraag of QE daadwerkelijk het beoogde effect heeft behaald (voor de duidelijkheid: wat ons betreft niet). Maar voor nu is het belangrijk dat de meeste van deze programma’s geleidelijk worden afgewikkeld, wat vaak ‘monetaire verkrapping’ wordt genoemd. Maar daar is al genoeg inkt over gevloeid. Centrale banken blijven verschillende varianten van openmarktoperaties achter de hand houden voor wanneer dat nodig wordt geacht.

Verlaging van de reservevereisten

In sommige landen leggen centrale banken reserveverplichting op aan commerciële banken. Daarmee willen ze waarborgen dat deze banken voldoende contanten hebben om geldopnames van klanten en onverwachte verliezen te dekken. Als een centrale bank de reserveverplichtingen ophoogt, hebben commerciële banken minder om uit te lenen, wat de geldvoorraad beperkt. En als de reserveverplichtingen worden verlaagd of zelfs afgeschaft, geldt dat als het bevorderen van de kredietverstrekking en daarmee het verruimen van de geldvoorraad.

De impact van monetair beleid in de echte wereld

Nu we samen een kijkje hebben genomen in het beleidsarsenaal van centrale banken, gaat Fisher Investments Nederland nu dieper in op de reële impact van monetair beleid. Wat beleggers in eerste instantie van monetair beleidsbeslissingen hopen of vrezen, komt vaak niet uit. Dit gebeurde bijvoorbeeld toen centrale banken over de hele wereld de korte rente tussen medio 2022 en eind 2023 fors verhoogden met het oog op de hoge inflatie. Beleggers waren bang dat deze renteverhogingen zouden doorwegen op de beurzen. Maar terwijl de rente fiks werd verhoogd, begonnen de internationale aandelenmarkten na het dieptepunt in oktober 2022 aan een nieuwe bullmarkt die dwars door diverse latere renteverhogingen in 2023 heenliep, in tegenstelling tot wat de financiële media hadden voorspeld.

Renteverlagingen worden juist vaak als gunstig voor aandelen bestempeld: goedkopere leningen bevorderen naar verluidt de economische groei. Maar zoals we in Figuur 1 zien, noteren aandelen twaalf maanden na een renteverlagingscyclus én na een verhogingscyclus vaak positieve rendementen. Hoewel de grafiek de prestaties weergeeft van de S&P 500, een Amerikaanse aandelenindex, en de keerpunten in het beleid van de Fed, bewijst het hoe ontwikkelde aandelenmarkten in de regel reageren op monetair beleidsbeslissingen.

Figuur 1: Rendement op Amerikaanse aandelen 12 maanden na een renteverhoging of -verlaging

Bron: FactSet, per 7-1-2025. Koersrendement van de S&P 500 Index en data van de eerste renteverlaging in elke rentecyclus, 1-1-1950 t/m 31-12-2024. Het voortschrijdende rendement over perioden van twaalf maanden wordt op maandbasis berekend, terwijl de toekomstgerichte rendementen vanaf de datum van de verlaging c.q. verhoging worden berekend.

Monetair beleid – slechts één facet in de caleidoscoop achter de markt

Centrale banken en keerpunten in het monetair beleid zullen steeds weer het nieuws halen en beleggers blijven de impact ervan op de beurzen overschatten. Uiteraard kan het voorkomen dat centrale banken de plank misslaan. Dat heeft er in het verleden al toe geleid dat bullmarkten zijn ontspoord, doordat ze te laat in actie kwamen of de beleidsteugels te lang aantrokken. Beleggers moeten echter veel meer economische, politieke en sentimentsgerelateerde factoren meewegen als ze beoordelen of een besluit van een centrale bank gunstig of ongunstig is voor de markten. Langetermijnbeleggers doen er goed aan om zich in hun besluitvorming op de fundamentele drijfveren achter de markten te concentreren, in plaats van zich te laten meeslepen in speculaties over centrale banken. Daar is Fisher Investments Nederland stellig van overtuigd.

Volg ons op social media voor de laatste marktontwikkelingen en updates van Fisher Investments Nederland:

Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Luxembourg, Sàrl is een in Luxemburg geregistreerde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ondernemingsnummer: B228486) wat ook handelt onder de naam Fisher Investments Europe (“”Fisher Investments Europe””). Fisher Investments Europe staat onder toezicht van de CSSF. Statutaire zetel Fisher Investments Europe: K2 Building, Forte 1, Third Floor, 2a rue Albert Borschette, L-1246 Luxembourg. Fisher Investments Europe besteedt sommige aspecten van het dagelijkse beleggingsadvies, portefeuillebeheer en portefeuillehandelingen uit aan gelieerde ondernemingen.

Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Europe deze visie zal handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste scenario’s. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document.

Updates

Fugro º

Kendrion

Iberdrola

Van Lanschot Kempen

AMG

Wolters Kluwer

ASMI

Unilever

AB Inbev

Aegon

ASR

NN Group