Als het bevolkingsaantal terugloopt, is dat dan slecht voor de economie en – in het verlengde daarvan – voor de markten? En is bevolkingsgroei per definitie positief? Veel financieel experts lijken inderdaad die mening te hebben. Maar de ervaring van Fisher Investments Nederland met de cijfers en de geschiedenis leert dat dit níét het geval is. Ons onderzoek toont aan dat demografische ontwikkelingen geen drijvende kracht zijn achter de markten – wat ons betreft verdienen ze dan ook geen plaats in uw vooruitzichten voor de economie of de markt.
Vaak wordt de angst geuit dat landen met een vergrijzende bevolking en een laag geboortecijfer het gevaar lopen op termijn economisch te stagneren – of zelfs te krimpen. Tegelijkertijd zouden landen met een jongere bevolking kunnen rekenen op snelle economische groei. De onderliggende redenering hiervoor is: Menselijk kapitaal is de enige drijfveer van economische output. Met andere woorden: steeds meer werkenden gaan met pensioen en als er niet genoeg jongeren zijn om hun plaatsen op te vullen gaan de Europese, Chinese en Japanse economieën inzinken. Aziatische, Midden-Oosterse en Afrikaanse landen met een jongere bevolking zouden dan in een stroomversnelling terechtkomen, zo heeft Fisher Investments Nederland veelvuldig in de media gelezen.
Maar uit ons onderzoek blijkt dat deze theorie simpelweg niet klopt. Nemen we de Verenigde Staten, die representatief zijn omdat het land de grootste economie en aandelenmarkt ter wereld herbergt.[i] Het algemene vruchtbaarheidscijfer (het totale aantal levend geboren kinderen per 1.000 vrouwen van 15-44 jaar) loopt sinds 1970 terug.[ii] Hoewel het totale vruchtbaarheidscijfer al vijftig jaar lang op of rond de nulgrens voor een geboorteoverschot ligt (2,1 kinderen), daalt ook dit cijfer sinds 2007.[iii] Bovendien is het aantal 65-plussers in de VS vrijwel verdubbeld sinds 1970, van 9,8% naar 17,3% – een combinatie van minder baby’s en een vergrijzende bevolking.[iv]
Maar ondanks al deze zogenaamd verslechterende demografische ontwikkelingen hebben de Amerikaanse economie en aandelenmarkten een voortvarende tijd achter de rug: het bruto binnenlands product (bbp, een schatting door de overheid van de output van de economie) van de VS ligt inmiddels ruim vier keer zo hoog als in 1970 en Amerikaanse aandelen leverden een jaarrendement op van 9,5%.[v] Ja, in die ruim vijftig jaar kwamen er recessies (langdurige perioden van economische krimp) en bearmarkten (langdurige, door fundamentele factoren veroorzaakte dalingen van 20% of meer) voor.[vi] Die zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met de economie en de marktcyclus, zo blijkt uit ons onderzoek. Maar Fisher Investments Nederland heeft meer dan vijftig jaar aan data achter de hand die bewijzen dat zogenaamd verslechterende demografische ontwikkelingen géén economische achteruitgang hebben veroorzaakt.
En die vlieger gaat ook buiten de VS op. In Europa wijten experts de stroperige groei – met name in Italië – aan de demografische ontwikkelingen. Maar kijken we door de lens van de demografische afhankelijkheidsratio (het aantal 65-plussers voor elke 100 mensen in de beroepsbevolking), zien we dat deze in Italië vergelijkbaar is met Duitsland.[vii] In 2005 bedroeg de Italiaanse demografische afhankelijkheidsratio 32,0, terwijl die in Duitsland op 31,1 lag; beide boven het OESO-brede gemiddelde van 23,4.[viii] In 2023 steeg de Duitse ratio zelfs uit boven de Italiaanse, met 41,4 tegenover 40,9.[ix] Maar in de tussentijd groeide het Duitse bbp gemiddeld met 1,2% per jaar, ruim boven het Italiaanse gemiddelde van 0,2%.[x] Als Duitsland niet gehinderd werd door een vergelijkbare demografische samenstelling, waarom zou Italië er wél zo veel onder lijden? Dat is ook niet zo, blijkt uit de ervaringen van Fisher Investments Nederland. Ons onderzoek toont aan dat allerlei andere factoren (denk aan de dominantie van bepaalde economische sectoren en branches in een land, regelgeving enz.) meer invloed hebben op de groei dan de demografische samenstelling.
Bovendien voltrekt een bevolkingsafname zich ook niet in één nacht. De geschiedenis leert dat bevolkingsverschuivingen tergend langzaam gebeuren, in de loop van jaren of zelfs decennia. Dat is veel te langzaam om de factoren te beïnvloeden die gevolgen hebben voor de bedrijfswinsten – en juist die winsten zijn naar ons idee het belangrijkst voor aandelen. Uit de historische ervaringen van Fisher Investments Nederland blijkt dat aandelen maximaal dertig maanden vooruitkijken. Nóg verder vooruitkijken is volgens ons onmogelijk.
Bovendien ziet de wereld er na die tijd drastisch anders uit. Bevolkingen veranderen, maar dat doen samenlevingen en economieën ook. De mensheid past zich aan. Bij Fisher Investments Nederland zijn we ervan overtuigd dat de technologische en zorggerelateerde vooruitgang van de afgelopen vijftig jaar eraan heeft bijgedragen dat we langer leven (zo zijn veel moderne banen bijvoorbeeld fysiek minder zwaar, waardoor mensen langer kunnen blijven werken).[xi] Ook de medische kennis blijft groeien, waardoor we gemakkelijker kunnen leren met welke gewoonten we onze levensverwachting kunnen verlengen.
Menselijk kapitaal is bovendien niet de enige drijvende kracht achter de economische groei, zo leert de ervaring van Fisher Investments Nederland. Financieel kapitaal, technologie en productiviteit zijn ook brandstoffen voor de economische output. Wat als een vooruitstrevend bedrijf, gewapend met zakelijk krediet van een bank, investeert in een technologie die de arbeidsproductiviteit verhoogt, waardoor er minder menselijke arbeidskrachten nodig zijn? Hoewel de beroepsbevolking vergrijst en kleiner wordt, kan dat tóch tot hogere winsten leiden; de maatstaf die aandelen het belangrijkst vinden. We willen niet beweren dat demografische ontwikkelingen geen verregaande gevolgen op maatschappelijk niveau kunnen hebben, maar door een beleggingslens bekeken, verschuiven ze niet wezenlijk genoeg op korte termijn om onze portefeuille op basis daarvan te herschikken.
Volg ons op social media voor de laatste marktontwikkelingen en updates van Fisher Investments Nederland:
Fisher Investments Nederland is de handelsnaam die wordt gebruikt door de vestiging van Fisher Investments Luxembourg, Sàrl in Nederland (“Fisher Investments Nederland”). Fisher Investments Luxembourg, Sàrl is een in Luxemburg geregistreerde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ondernemingsnummer: B228486) wat ook handelt onder de naam Fisher Investments Europe (“”Fisher Investments Europe””). Fisher Investments Europe staat onder toezicht van de CSSF. Statutaire zetel Fisher Investments Europe: K2 Building, Forte 1, Third Floor, 2a rue Albert Borschette, L-1246 Luxembourg. Fisher Investments Europe besteedt sommige aspecten van het dagelijkse beleggingsadvies, portefeuillebeheer en portefeuillehandelingen uit aan gelieerde ondernemingen.
Dit document bevat de algemene visie van Fisher Investments Europe en dient niet te worden beschouwd als persoonlijk beleggings- of belastingadvies of een afspiegeling van de prestaties van cliënten. Er wordt niet gegarandeerd dat Fisher Investments Europe deze visie zal handhaven. Deze kan immers veranderen op grond van nieuwe informatie, analyses of heroverweging. Niets in dit document is als aanbeveling of prognose van marktomstandigheden bedoeld. Het is eerder bedoeld om een standpunt weer te geven. De huidige en toekomstige markten kunnen sterk afwijken van de hier geschetste scenario’s. Bovendien worden geen garanties gegeven met betrekking tot de nauwkeurigheid van eventuele aannames gemaakt in illustraties in dit document.
[i]Bron: Wereldbank en FactSet, per 12-7-2024. Gebaseerd op het bbp van de VS in 2023 (in USD, bij constante wisselkoersen van 2015) en de MSCI World Index
[ii]Bron: National Center for Health Statistics, per 30-4-2024.
[iii]Ibid. Met het totale vruchtbaarheidscijfer wordt het geschatte aantal kinderen bedoeld dat een vrouw in haar leven zou krijgen. De nulgrens voor een geboorteoverschot is het aantal geboortes dat nodig is om het bevolkingsaantal hetzelfde te houden.
[iv]Bron: OESO, per 11-9-2023.
[v]Bron: Bureau of Economic Analysis, per 11-7-2024, en FactSet, per 17-1-2024. Gebaseerd op de verandering van het voor inflatie gecorrigeerde bruto binnenlands product, 1970 tot en met 2023 en het rendement van de MSCI USA Index met netto-dividenden, in USD, weergegeven in Amerikaanse dollar. Schommelingen in de wisselkoers tussen de Amerikaanse dollar en de euro kunnen leiden tot hogere of lagere beleggingsrendementen. Een rendement op jaarbasis is het jaarlijkse samengestelde groeipercentage dat het cumulatieve rendement over een bepaalde periode zou opleveren.
[vi]Bron: National Bureau of Economic Research en FactSet, per 15-7-2024.
[vii]Bron: OESO, per 11-7-2024. Gebaseerd op de demografische afhankelijkheidsratio voor Italië en Duitsland, 2005 tot en met 2023.
[viii]Ibid.
[ix]Ibid.
[x]Bron: Eurostat, per 11-7-2024.
[xi]Bron: OESO, per 15-7-2024.
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland: waarom demografie geen doodsvonnis is voor de markten
- Uit de ervaringen van Fisher Investments Nederland blijkt hoe de politiek de aandelenkoersen beïnvloedt
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland met beleggers die zwichten voor kortzichtige risicoaversie
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland: wat u moet weten voordat u Bitcoin koopt
- Fisher Investments Nederland gaat na of de huidige bullmarkt in 2024 kan aanhouden zonder renteverlagingen.
- De kloof tussen bevlieging en werkelijkheid: lees hier de ervaringen van Fisher Investments Nederland met groene energie
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland: waarom aandelen niet afhankelijk zijn van een lage rente
- Volgens de ervaring van Fisher Investments Nederland kunnen langetermijnbeleggers lessen trekken uit 2023
- Fisher Investments Nederland legt aan de hand van zijn ervaringen uit wat we wijzer worden als we het sentiment meten
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland in het kort: hebben aandelen een sterke bbp-groei nodig?
- De ervaringen van Fisher Investments Nederland met de techsector
- Fisher Investments Nederland bespreekt het opveringseffect
- Fisher Investments Nederland werpt zijn licht op de markthistorie
- Fisher Investments Nederland beargumenteert waarom de olieprijzen geen invloed hebben op aandelen
- Fisher Investments Nederland werpt zijn licht op een veelvoorkomende valkuil bij het beleggen: het actualiteitsdenken
- Fisher Investments Nederland schijnt licht op de sector basisconsumptiegoederen
- Fisher Investments Nederland gaat in op de vrees voor een wereldwijde recessie
- Fisher Investments Nederland geeft kijk op de prestaties van de duurzame consumptiesector
- Fisher Investments Nederland legt uit wat u moet afwegen voordat u in vastgoed belegt
- Fisher Investments Nederland geeft kijk op de markten: slecht nieuws is niet per definitie slecht voor aandelen
- Fisher Investments Nederland over beleggingshypes: het snelle geld of pure oplichting?
- Volgens Fisher Investments Nederland speelt politiek geen rol in uw beleggingsstrategie
- Fisher Investments Nederland geeft zijn perspectief op goud als vermeend afdekkingsinstrument in de beleggingsportefeuille
- Fisher Investments Nederland neemt de inflatie onder de loep
- Fisher Investments Nederland bespreekt wat het strijden tegen de laatste oorlog inhoudt
- Fisher Investments Nederland over de beperkingen van kapitaalbehoud
- Seizoensgebonden beurswijsheden in perspectief gezet
- Wat de arbeidsstatistieken volgens Fisher Investments Nederland voor aandelen betekenen
- De impact van de bedrijfswinsten op de aandelenmarkten volgens Fisher Investments Nederland
- Groei of waarde: welke beleggingsstijl is beter voor uw portefeuille?
- Wat de rentecurve volgens Fisher Investments Nederland kan betekenen voor beleggers
- Vijf zaken die potentiële bitcoinbeleggers volgens Fisher Investments Nederland in overweging moeten nemen
- Het beleggerssentiment is getemperd en dat kan een goede zaak zijn
- De visie van Fisher Investments Nederland over de hoge energieprijzen en de ontwikkeling van de economie
- Fisher Investments Nederland: beleggers zouden de afbouw van de monetaire verruiming moeten toejuichen
- Waarom beleggers verder zouden moeten kijken dan schommelingen op korte termijn
- Wat is er gebeurd met de “waarde-rally” van 2021?
- Dit denkt Fisher Investments Nederland van de geruchten over toenemende inkopen van eigen aandelen
- De kijk van Fisher Investments Nederland op negatieve volatiliteit
- Dit kunnen beleggers volgens Fisher Investments Nederland opmaken uit de sterk schommelende olieprijzen
- Hoe u het hoofd koel houdt in stijgende markten – Fisher Investments Nederland
- Fisher Investments Nederland legt uit hoe een negatieve rente nadelige gevolgen voor u kan hebben
- Is COVID-19 van invloed op uw beslissingen?
- Fisher Investments Nederland over de zogenaamd overgewaardeerde aandelen
- Het gevaar van recency bias, volgens Fisher Investments Nederland
- Beleggen in passieve producten maakt u nog geen passieve belegger
- Waarom deflatie in de eurozone volgens Fisher Investments Nederland niet in het verschiet ligt – en ook niet gevaarlijk is
- Verminder uw financiële stress met een noodfonds
- Een leidraad voor het interpreteren van economische cijfers
- Fisher Investments Nederland: Overheidsuitgaven in het kader van COVID-19 geen gevaar voor aandelenkoersen
- Valt uw aandelenrisico hoger uit door een uitgesproken voorkeur voor uw eigen land?
- De voordelen en grenzen van fiscale stimulering
- Werkt het negatieve-rentebeleid van centrale banken wel?
- Waarom beleggen ook zinvol is in perioden waarin dit onaantrekkelijk lijkt
- ESG-beleggen: een inleiding
- Geopolitieke risico’s op de markten
- De economische vooruitzichten van China: Welke impact hebben ze op Europa?
- Discipline in tijden van hoge volatiliteit
- Klimaatverandering evalueren – risico’s en mogelijkheden
- Staatsschuld in perspectief
- Inleiding in rentecurves: wat zijn het en welke invloed hebben ze op uw beleggingen?
- De opsplitsing van de wereld door de bril van een belegger
- Beknopte handleiding over waarderingen
- Vallen de Europese verkiezingen ten prooi aan populisme?
- De Italiaanse verkiezingen: de onderschatte impact van de afnemende onzekerheid
- Vrees voor recessie in eurozone lijkt ongegrond
- Eindejaarsherinnering: rendement uit het verleden is niet te koop
- Economisch nieuws van ruis scheiden
- Onopvallende positieve ontwikkelingen op handelsgebied
- Waarom het herbeleggingsrisico van belang is voor obligatiebeleggers
- Vertrouwdheid leidt niet tot een lager risico
- Voor aandelen is een oplossing voor de existentiële langetermijnproblemen van de eurozone niet van wezenlijk belang
- Hoe wereldwijd beleggen kan helpen bij het verlagen van het single-stock risico
- Maakt verkopen in mei blij?
- Wat te doen als de volatiliteit toeneemt
- Correct denken over correcties
- Protectionisme: Vrees versus realiteit
- Europese aandelen trotseren terrorisme
- De toekomst van de euro
- Vermogensbeheerder van het jaar
- V&A met Aaron Anderson van Fisher Investments
- De berg en de klap
- Ken Fisher geeft een beursoutlook voor de tweede jaarhelft
- Bekijk valutaschommelingen op lange termijn
- De Italiaanse verkiezingen: de onderschatte impact van de afnemende onzekerheid
- Fisher Investments Nederland