Wat is een obligatie?

Een obligatie is een verhandelbaar schuldbewijs, uitgegeven door een (semi-)overheid of een bedrijf. Maar wat is de precieze betekenis van een obligatie en wat houdt beleggen in obligaties in? In dit artikel gaan we dieper in op de karakteristieken, het verwachte rendement op obligaties, bescherming, kosten, fiscaliteit en duurzaamheidsaspecten van beleggen in obligaties. 

Kenmerken van een obligatie 

Met een obligatie verstrekt u een lening aan een onderneming, een semi-overheid of een overheid. In ruil krijgt u rente of een coupon. Als alles volgens plan verloopt, krijgt u op de vervaldag uw volledige kapitaal terug. U kunt de obligatie ook voor de vervaldag verkopen aan andere beleggers. De jaarlijkse rente kan vast of variabel zijn. Als het bedrijf betalingsproblemen krijgt, krijgen de obligatiehouders meestal een deel van hun inleg terug, omdat ze vooraan in de rij met schuldeisers staan. 

Meestal zijn bedrijfsobligaties voorbehouden voor grote beleggers, die in schijven van 100.000 euro of zelfs meer kunnen betalen. Bedrijven geven slechts af en toe obligaties uit met een inleg van 1.000 euro of 5.000 euro. Overheden geven wel vaak kleine coupures uit, zoals dat heet. 

Verwacht netto rendement op obligaties 

Voor alle obligaties wereldwijd verwachten we de komende vijf jaar een gemiddeld jaarlijks nettorendement van 3,5 procent. Dit verwachte rendement op obligaties is een belangrijke factor om in overweging te nemen bij het beleggen in obligaties. 

Obligaties in 2024 

In maart 2024 stond de inflatie in de eurozone rond de 2,4%, een aanzienlijke daling ten opzichte van de piek van meer dan 10% in oktober 2022. De ECB heeft sindsdien de beleidsrente verhoogd met een cumulatieve 450 basispunten om deze inflatie onder controle te krijgen. Hoewel de inflatie daalt, blijft de ECB waakzaam gezien de onzekerheden, zoals geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten, die een opwaarts risico voor de energieprijzen en daarmee de inflatie kunnen vormen (European Central Bank). 

Daarnaast richt de ECB zich nu ook meer op duurzame obligaties. In 2024 heeft de bank aangekondigd dat ze haar investeringen in groene obligaties zal verhogen tot 25% van haar portefeuille, in lijn met haar doelstellingen om de energietransitie te ondersteunen. Dit weerspiegelt een bredere trend binnen de ECB om klimaatverandering centraal te stellen in haar monetaire beleid (Green Central Banking). 

Bescherming bij beleggen in obligaties 

Hoe veilig uw geld is, hangt ten eerste af van de emittent. De scores die de kredietbeoordelaars S&P, Moody’s en Fitch aan landen en bedrijven geven, kunnen een hulpmiddel zijn om de kredietwaardigheid of de terugbetalingscapaciteit van de emittent te beoordelen. Ten tweede is er een hiërarchie in de obligatietypes. Met een achtergestelde of een eeuwigdurende obligatie neemt u meer risico, en u komt bij betalingsproblemen achter de gewone obligatiehouders. Ten derde zijn er wisselkoersrisico’s, als u investeert in obligaties in andere munten. Zakt die munt in waarde, dan krijgt u in euro minder dan uw inleg terug. De hogere rente die u in andere munten dan de euro kunt krijgen, compenseert voor een deel het wisselkoersrisico. De vuistregel is: hoe meer rendement, hoe meer risico. 

Kosten van beleggen in obligaties 

Als u inschrijft op nieuwe obligaties, zitten de kosten al in de uitgifteprijs verrekend. Reken op 1,5 à 2 procent kosten. U kunt ook bestaande obligaties kopen. De kosten daarvoor liggen doorgaans hoger dan voor aandelentransacties, omdat de obligatiehandel nog grotendeels tussen banken gebeurt en niet zo geautomatiseerd is als de aandelenhandel. 

Fiscaliteit van obligaties 

Op de aan- en verkoop van bestaande obligaties is in Nederland geen beursbelasting (ook wel bekend als effectenbelasting) verschuldigd. Bij de uitgifte van obligaties is er evenmin sprake van effectenbelasting.

Obligaties vallen in Nederland onder de vermogensrendementsheffing van box 3, waarbij u jaarlijks belasting betaalt over een forfaitair rendement.   

Duurzaamheid van obligaties 

Bedrijven kunnen groene, sociale of duurzame obligaties uitgeven, om projecten te financieren met een positieve impact op het klimaat, met een maatschappelijke impact of een mix van groene en sociale doelstellingen. Voor zulke obligaties moet er vooraf een framework zijn, waarin duidelijk staat waarvoor het opgehaalde geld kan dienen en er moet achteraf gerapporteerd worden over de geldbesteding.